ศึกษาแนวทางการฟื้นฟูและพัฒนาเครื่องถมเมืองนคร

A Study of Revive and Develop Nakhon Si Thammarat Nielloware

Abstract

การศึกษาแนวทางการฟื้นฟูและพัฒนาเครื่องถมเมืองนครครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษาประวัติและปัญหาของเครื่องถมเมืองนคร เพื่อฟื้นฟูเครื่องถมเมืองนครให้เป็นที่รู้จักและยอมรับในประเทศ และเพื่อหาแนวทางในการพัฒนาเครื่องถมเมืองนคร ให้สอดคล้องกับอุปสงค์ในปัจจุบัน กลุ่มประชากรที่ศึกษา ประกอบด้วย กลุ่มช่างผู้ผลิตเครื่องถมเมืองนคร กลุ่มผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์เครื่องถมเมืองนคร และกลุ่มประชากรผู้บริโภค ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามแบบปลายปิดและแบบสัมภาษณ์ แบบเชิงลึก ผลการศึกษาพบว่า ประวัติและความเป็นมาของเครื่องถมเมืองนคร เครื่องถม นับเป็นหนึ่งในงานศิลปหัตถกรรมชั้นเลิศของไทย ในอดีตนั้นถือกันว่าเครื่องถมนั้นเป็นของสูงที่เกิดขึ้นมาเพื่อรับใช้งานในราชสำนัก โดยเป็นเครื่องราชูปโภคของกษัตริย์ เครื่องประกอบยศของขุนนางชั้นสูง เครื่องบรรณาการสำหรับกษัตริย์ต่างประเทศ และเป็นสิ่งที่เชิดหน้าชูตาว่าคนไทยมีเอกลักษณ์และวัฒนธรรมของตนเอง แต่ในปัจจุบันนี้อาจต้องอธิบายใหม่ว่าเครื่องถมคืออะไร และมีความสำคัญเช่นไรเพื่อให้คนรุ่นหลังได้เข้าใจและเรียนรู้เรื่องราวของเครื่องถม เนื่องจากความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตามยุคสมัยต่าง ๆ ส่งผลให้บทบาทและความสำคัญของเครื่องถมเปลี่ยนไปด้วย เครื่องถม แบ่งเป็น 3 ชนิด คือ เครื่องถมเงิน เครื่องถมทอง และเครื่องถมตะทอง เช่น ทำเป็นเครื่องใช้ เครื่องประดับตกแต่งที่ทำกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เครื่องถมเมืองนคร เป็นศิลปหัตถกรรมชนิดหนึ่ง มีความวิจิตร งดงาม ปรากฏสัญลักษณ์ไทยในรูปพรรณ และลวดลายบนเครื่องถมเสมอ เครื่องถมเมืองนครมีลักษณะพิเศษโดดเด่นแตกต่างจากที่อื่น คือ น้ำยาถมดำสนิทดีเนื้อแน่นมันเป็นเงา เนื้อถมเคลือบติดแน่นกับเนื้อเงินเหมือนเป็นเนื้อเดียวกัน ไม่หลุด กะเทาะง่าย แม้ถูกกระทบกระแทกแรง ๆ