การพัฒนาแหล่งน้ำในภาคตะวันออกเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต การวางรากฐานการชลประทานของไทยในสมัยรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2411 -2453)

Water Resource Development for Quality of life in Eastern Region: The Original of Thai Irrigation in the Reign of King Rama V (B.E. 241-2453)

Abstract

การพัฒนาแหล่งน้ำเป็นการพัฒนาประเทศประการหนึ่งในสมัยรัชกาลที่ 5 เริ่มต้นจากการขยาย คลองสายต่าง ๆ ให้เชื่อมต่อกับแม่น้ำสายหก พร้อมทั้งมีการขุดลอกปรับปรุงคลองสายเก่าและขุดคลองสายใหม่ เพื่อใช้เป็นเส้นทางคมนาคมระหว่างกรุงเทพฯกับหัวเมืองใกล้เคียง รวมทั้งใช้เป็นแหล่งน้ำ เพื่อการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์และใช้ในชีวิตประจำวันของประชาชนตลอดสองฝั่งคลอง ผลที่ตามมาทำให้เกิดการขยายพื้นที่การเกษตร การขยายตัวของราคาที่ดินบริเวณสองฝั่งคลองสูงขึ้น การเกิดเป็นชุมชนใหญ่และขยายเป็นเมือง ทำให้ราษฎรมีรายได้และมีพื้นที่ทำการเกษตรเพิ่มขึ้น มีผลผลิตจำหน่าย ได้ราคาดี ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น การดำเนินการขยายคลองในขณะนั้น ทำอย่างเป็นระบบ มีการจ้างผู้เชี่ยวชาญชาวต่างประเทศมาทำโครงการและทำการสำรวจสภาพปัญหาแหล่งน้ำรวมทั้งวางแนวทางแก้ไขปรับปรุงการใช้น้ำของไทย ต่อมามีการจัดตั้งกรมคลองขึ้นเพื่อรับผิดชอบเกี่ยวกับเรื่องน้ำ และพัฒนาระบบการชลประทานแบบใหม่ มีการสร้างเขื่อน ทำนบ และประตูกั้นน้ำขึ้นหลายแห่ง จากนั้นได้พัฒนากำลังคนด้านการศึกษาวิศวกรรมชลประทาน โดยพระราชทาน ทุนเล่าเรียนให้ไปศึกษาโดยตรงจากต่างประเทศ เพื่อกลับมาพัฒนาการชลประทานของไทย ตามแบบสากลในเวลาต่อมา ดังนั้น การพัฒนาแหล่งน้ำจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาการชลประทานสมัยใหม่ของไทย ควบคู่ไปกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต การพัฒนาสังคมและการพัฒนากำลังคน ด้านการชลประทานเพื่อการพัฒนาประเทศไปพร้อมกัน  One of the main projects in the Reign of King Rama V was the water resource development project. At the beginning, this project was repairing and maintaining all of the old canals. Al the same time, digging the new ones and expand to connect to the main rivers. This project was not only for water resource development, but also established for travel lines between Bangkok and around provinces nearby. More importantly, many canals were utilized for agriculture and animal husbandry. This is a great project that benefit for community especially in the daily life of people who live along the side of these canals. Regarding to this project, the area of agriculture was expanded, price of land was increased, and urban growth rapidly. Consequently, people got higher income, had more space for doing agriculture and had a better quality of life. Canal expansion project was systematically managed in that time. Firstly, there was the foreign expert employed for planning such studying problem of water usage in Thailand and water resource explorations. Moreover, the government established the department of canal. This department responded for working a modern irrigation system such as later, dam, and also weir and Watergate were built in many places. Finally, manpower in irrigation engineering was developed by the king scholarship to study abroad in this discipline. Hence, the water resource development project became the great history and origin of Thai modern irrigation. It was a beginning of human resource development in the area of irrigation engineering. Indeed, this project was not only for the quality of life or community development, but also it was a great deal to Thai society and in turn to the national development.