ความไวต่อสารเคมีกลุ่มไพรีทรอยด์ของยุงเสือชนิด Mansonia uniformis ในพื้นที่เพาะปลูกพืชสวนของเขตต่อเมือง อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด
Susceptibility of Mansonia uniformis to Pyrethroids in a Horticulture Area of Urban Fringe in Borai District, Trat Province
Keywords:
ความไวต่อสารกำจัดแมลง , กลุ่มไพรีทรอยด์, เดลต้ามีทริน, ไบเฟนทริน, Masonia uniformis, Anopheles dirusAbstract
สารเคมีกลุ่มไพรีทรอยด์ เช่น เดลต้ามีทรินและไบเฟนทริน ได้ถูกนำไปใช้เพื่อป้องกัน ควบคุมกำจัดแมลงศัตรูทุเรียนในพื้นที่เพาะปลูกพืชสวนอย่างทุเรียนในอำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด การศึกษานี้จึงทำการประเมินความไวของยุงเสือตัวเต็มวัยเพศเมียชนิด Mansonia uniformis ที่ได้จากพื้นที่เพาะปลูกพืชสวนในเขตต่อเมือง ตำบลบ่อพลอย อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด เทียบกับยุงก้นปล่องชนิด Anopheles dirus ที่ได้จากพื้นที่เพาะปลูกยางพาราในเขตชิดป่า ตำบลด่านชุมพล อำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด โดยทดสอบกับสารเคมี 0.05% เดลต้ามีทริน และ 0.09% ไบเฟนทริน ตามวิธีมาตรฐานที่ใช้ในการทดสอบความไวต่อสารเคมีกำจัดแมลงขององค์การอนามัยโลก ผลการประเมินความไวพบว่า ความไวของยุงเสือชนิด Ma. uniformis ต่อ เดลต้ามีทริน (อัตราการตายร้อยละ 92.5 และ 95% CI = 89.6-95.7) และไบเฟนทริน (อัตราการตายร้อยละ 88.6 และ 95% CI = 83.4-93.8) มีแนวโน้มลดลง หรือมีความต้านทานต่อเดลต้ามีทรินและไบเฟนทริน ในขณะที่ ยุงก้นปล่องชนิด An. dirus ยังคงมีความไวสูงมากต่อทั้งเดลต้ามีทรินและไบเฟนทริน โดยมีอัตราการตายร้อยละ 100 ความต้านทานที่เป็นไปได้ของยุงเสือชนิด Ma. uniformis จำเป็นต้องยืนยันว่าประชากรยุงเสือจากพื้นที่เดียวกันที่ทดสอบมียีนที่เกี่ยวข้องกับการต้านทานสารเคมีกลุ่มไพรีทรอยด Pyrethroids such as deltamethrin (DEL) and bifenthrin (BT) have been widely used in prevention, control, and elimination of insect pests of durian in durian plantation areas of Borai District, Trat Province. This study assessed the susceptibility of Mansonia uniformis female adult populations collected from a horticulture area of urban fringe in Bo Phoi Subdistrict, Borai District, Trat Province as compared to Anopheles dirus collected from rubber plantation area of forest fringe in Dan Chumphol Subdistrict, Borai District, Trat Province. Insecticide susceptibility test using discriminating concentrations of 0.05% DEL and 0.09% BT as recommended by the World Health organization was done. Findings of testing the susceptibility revealed that the susceptibility of Ma. uniformis to DEL (mortality of 92.5% and 95% CI = 89.6-95.7) and BT (mortality of 88.6% and 95% CI = 83.4-93.8) had a tendency to decrease its susceptibility and hence increased resistance. Meanwhile An. dirus was highly susceptible to both DEL and BT showing the mortality of 100%. Possible resistance in Ma. uniformis requires for further testing of confirmed resistance whether the same population tested possesses pyrethroid-resistant genes.References
Aktar MW, Sengupta D, Chowdhury A. Impact of pesticides use in agriculture: their benefits and hazards. Interdisc Toxicol 2009; 2(1): 1-12.
World Health Organization. Public health impact of pesticides used in agriculture. 1990.
กลุ่มบริหารศัตรูพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร. แมลงศัตรูผลไม้. 2557: 1-152.
Pimnon S, Juntarajumnong W, Kanutcharee K, Chareonviriyaphap T. Diagnostic doses of two pyrethroids currently used for control of Aedes aegypti L. (Diptera: Culicidae), a vector of dengue. Kasetsart J (Nat. Sci.) 2012; 46: 538–545.
Ritthison W, Titgratong R, Tainchum K, Bangs MJ, Maguin S, Charoenviriphap T. Pyrethroid susceptibility and behavioral avoidance of Anopheles epiroticus, a malaria vector in Thailand. J Vector Ecol 2014; 39(1): 32–43.
Pimnon S, Bhumiratana A. Adaptation of Anopheles vectors to anthropogenic malaria-associated rubber plantations and indoor residual spraying: Establishing population dynamics and insecticide susceptibility. Canadian J Infect Dis Med Microbiol 2018; 2018: 9853409.
ยุพิน วรฉัตร, สุนทร พิมพ์นนท์, วรรณภา ฤทธิสนธิ์, อดิศักดิ์ ภูมิรัตน์. การศึกษาความชุกและการกระจายตามภูมิศาสตร์ของยุงเสือ ในสภาพแวดล้อมเขตต่อเมืองและเขตชิดป่า ในอำเภอบ่อไร่ จังหวัดตราด. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา.
World Health Organization. Manual on Practical Entomology. Part II: Methods and Techniques. WHO: Geneva, Switzerland. 1975.
Rattanarithikul R, Harrison BA, Panthusiri P, Peyton EL, Coleman RE. Illustrated Keys to the Mosquitoes of Thailand III. Genera Aedeomyia, Ficalbia, Mimomyia, Hodgesia, Coquillettidia, Mansonia, and Uranotaenia. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2006; 37(suppl 1): pp 1-85.
Rattanarithikul R, Harrison BA, Panthusiri P, Coleman RE. Illustrated Keys to the Mosquitoes of Thailand I. Background; Geographic Distribution; Lists of Genera, Subgenera, and Species; and a Key to the Genera. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2005; 36(suppl 1): pp 1-80.
World Health Organization. Test procedures for insecticide resistance. Monitoring in malaria vector Mosquitoes. WHO: Geneva, Switzerland. 2016.
World Health Organization. Monitoring and managing insecticide resistance in Aedes mosquito populations. Interim guidance for entomologists. WHO: Geneva, Switzerland. 2016. WHO/ZIKV/VC/16.1
