แนวทางเลือกสำหรับการกำจัดโรคไข้มาลาเรียโดยองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นในประเทศไทย : การควบคุมพาหะแบบเจาะจง การควบคุมพาหะแบบผสมผสาน และการจัดการพาหะแบบผสมผสาน
Approaches of Choices for Malaria Elimination by Local Administrative Organizations in Thailand: Selective Vector Control, Integrated Vector Control, and Integrated Vector Management
Keywords:
การควบคุมพาหะ, โปรแกรมการกำจัดโรคไข้มาลาเรีย, การควบคุมพาหะแบบเจาะจง, การควบคุม พาหะแบบผสมผสาน, การจัดการพาหะแบบผสมผสาน, Vector control, the National Malaria Elimination Program, Selective vector control, Integrated vector control, Integrated vector managementAbstract
การควบคุมพาหะเป็นกลยุทธ์สำคัญหนึ่งในการดำเนินโปรแกรมการกำจัดโรคไข้มาลาเรียตามแผนยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติการกำจัดโรคไข้มาลาเรีย ซึ่งกำหนดเป้าหมายให้ทุกอำเภอของประเทศไทยไม่มีการแพร่เชื้อมาลาเรียในพื้นที่ติดต่อกันอย่างน้อย 3 ปี ภายในปี 2567 บทความนี้ได้นำเสนอกรอบการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ในการควบคุมพาหะ ได้แก่ การควบคุมพาหะแบบเจาะจงการควบคุมพาหะแบบผสมผสาน และการจัดการพาหะแบบผสมผสาน ซึ่งใช้เป็นแนวทางเลือกเชิงกลยุทธ์การควบคุมพาหะโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น องค์การบริหารส่วนตำบลหลายแห่งทั่วประเทศ ให้สามารถปรับใช้และนำแนวทางเลือกสำหรับการควบคุมพาหะไปใช้ให้เหมาะสมกับสภาพพื้นที่รับผิดชอบซึ่งยังคงมีพื้นที่แพร่โรคหรือพื้นที่เสี่ยงแพร่โรคไข้มาลาเรีย และเป็นพื้นที่เป้าหมายของการดำเนินงานโปรแกรมการกำจัดโรคไข้มาลาเรียทั่วประเทศ Vector control is a mainstay of strategies as part of the National Malaria Elimination Program aligned with the strategic plan and the action plan for malaria elimination in order to achieve the district-level malaria-free target for three consecutive years within a year 2024. This paper focuses on paradigm shift of vector control including selective vector control, integrated vector control, and integrated vector management. These options are vector control strategies available for local administrative organizations like Sub district Administrative Organizations across the country. They can adapt and adopt vector control strategies suited to be implemented within their responsible areas (ongoing transmission areas or transmission risk areas) where country-wide targeted by the National Malaria Elimination Program.References
World Health Organization. Chapter 4 - Roll Back Malaria. The World Health Report 1999: Making a Difference. Geneva: WHO; 1999: pp. 50-63.
World Health Organization. Ministerial Conference on Malaria, Amsterdam, The Netherlands, 26-27 October 1992. SEA/RC45/14.
World Health Organization: MDG 6: combat HIV/AIDS, malaria and other diseases. http://www.who.int/topics/millennium_ development_goals/diseases/en/ index.html.
World Health Organization: Malaria Global Fund Proposal Development. WHO Policy Brief May 2010. http://www.who.int/ malaria/publications/atoz/malaria_gf_ proposal_dev_who_policy_brief_201106.pdf.
World Health Organization. Vector control for malaria and other mosquito borne diseases. WHO Technical Report Series 857. Geneva: World Health Organization; 1995.
Global Fund To Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria: The Global Fund Annual Report 2002/2003. Geneva: GFATM; 2003:1–100. http://www.theglobalfund.org/ en/library/publications/annualreports/
World Health Organization: World Malaria Report 2010. Geneva: WHO. http://www.who.int/malaria/publications/atoz/9789241564106/en/index.html.
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. ยุทธศาสตร์กำจัดโรคไข้มาลาเรียประเทศไทย พ.ศ. 2560-2569 และแผนปฏิบัติการกำจัดโรคไข้มาลาเรียประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564. กรุงเทพมหานคร: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย; 2560.
Bhumiratana A, Intarapuk A, SorosjindaNunthawarasilp P, Maneekan P, Koyadun S. Border malaria associated with multidrug resistance on Thailand Myanmar and Thailand-Cambodia borders: transmission dynamic, vulnerability, and surveillance. BioMed Res Int 2013; 2013: 363417.
สุริโย ชูจันทร์, อดิศักดิ์ ภูมิรัตน์. แนวทางเชิงกลยุทธ์การพัฒนานาคาโมเดลสำหรับการจัดการกำจัดโรคไข้มาลาเรีย โดยองค์การบริหารส่วนตำบลนาคาและการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายระดับตำบลนาคา. วาสารวิชาการสาธารณสุข 2564. (กำลังตีพิมพ์)
Pimnon S, Bhumiratana A. Adaptation of Anopheles vectors to anthropogenic malaria-associated rubber plantations and indoor residual spraying: Establishing population dynamics and insecticide susceptibility. Canadian J Infect Dis Med Microbiol 2018; 2018: 9853409.
Sorosjinda-Nunthawarasilp P, Bhumiratana A. Ecotope-based entomological surveillance and molecular xenomonitoring of multidrug resistance malaria in Anopheles vectors. Interdiscip Perspect Infect Dis 2014;2014: 269531.
Kaewwaen W, Bhumiratana A. Landscape ecology and epidemiology of malaria-associated rubber plantations in Thailand: integrated approaches to malaria ecotoping. Interdiscip Perspect Infect Dis 2015;2015: 909106.
Bhumiratana A, Sorosjinda-Nunthawarasilp P, Kaewwaen W, Maneekan P, Pimnon S. Malaria-associated rubber plantations in Thailand. Trav Med Infect Dis 2013; 11: 37-50.
Satitvipawee P, Wongkhang W, Pattanasin S, Hoithong P, Bhumiratana A. Predictors for malaria-association rubber plantations in Thailand. BMC Public Health 2012; 12: 1115.
Hauser G, Thiévent K, Koella JC. The ability of Anopheles gambiae mosquitoes to bite through a permethrin-treated net and the consequences for their fitness. Sci Rep 2019; 9: 8141.
Kakko I, Toimela T, Tähti H. Piperonyl butoxide potentiates the synaptosome ATPase inhibiting effect of pyrethrin. Chemosphere 2000; 40: 301-305.
World Health Organization. Instructions for treatment and use of insecticide-treated mosquito nets: Use insecticide-treated mosquito nets to sleep in peace - and protect your health. Geneva: WHO, 2002. WHO/CDS/RBM/2002.41. WHO/CDS/WHOPES/GCDPP/2002.4
World Health Organization. Conditions for use of long-lasting insecticidal nets treated with a pyrethroid and piperonyl butoxide, WHO Evidence Review Group Meeting report, 21–23 September 2015 Geneva, Switzerland. 2015.
World Health Organization. Long-lasting insecticidal nets for malaria prevention: A manual for malaria programme managers. 2007.
The Seventieth World Health Assembly. Global vector control response: an integrated approach for the control of vector-borne diseases, 31 May 2017. WHA70.16.