ลักษณะวิธีอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนชาวพุทธ ตำบลหน้าถ้ำ จังหวัดยะลา Approaches to Cultural Heritage Conservation of the Buddhist Community in Natham Subdistrict, Mueang District, Yala Province

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะวิธีอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนชาวพุทธ ตำบลหน้าถ้ำ อำเภอเมือง จังหวัดยะลา โดยใช้ระเบียบวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลทั้งเอกสารและภาคสนาม โดยการสังเกต การสัมภาษณ์เชิงลึก จากผู้ให้ข้อมูลหลัก จำนวน 18 คน เป็นพระสงฆ์ ชาวบ้านในตำบลหน้าถ้ำและใกล้เคียง และเจ้าหน้าที่รัฐนำข้อมูลมาตรวจสอบสามเส้าและวิเคราะห์ข้อมูลแบบพรรณนาวิเคราะห์ มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนชาวพุทธในที่นี้กำหนดเป็นโบราณสถานวัดหน้าถ้ำ ซึ่งภายในมีพระพุทธไสยาสน์สมัยศรีวิชัย จากการศึกษารูปแบบการอนุรักษ์พบว่า มี 5 รูปแบบ ได้แก่ 1) การร่วมกิจกรรมเพื่อสืบทอดประเพณี ดังเช่นพิธีการบนบาน การห่มผ้าพุทธไสยาสน์  และการเวียนเทียนรอบพระพุทธไสยาสน์ 2) การถ่ายทอดวัฒนธรรมชุมชนแก่ผู้อื่นทั้งในและนอกระบบการศึกษา 3) การรวมกลุ่มตั้งศูนย์วัฒนธรรมชุมชน เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมมรดกวัฒนธรรมท้องถิ่น สื่อกลางหรือหน่วยประสานด้านการท่องเที่ยว 4) การปกป้องพื้นที่วัฒนธรรม จัดชุดรักษาการณ์เมื่อมีกิจกรรมและเวรยามกลางคืน และ 5) การรักษาสิ่งแวดล้อมพื้นที่วัฒนธรรม ส่งเสริมเป็นแหล่งท่องเที่ยว โดยทุกรูปแบบมีหน่วยงานรัฐช่วยเหลือ นโยบายของรัฐที่ต้องการให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมแบบพึ่งตนเองสำหรับพื้นที่นี้อาจเป็นเพียงอุดมคติ  ตราบใดที่ยังมีสถานการณ์ความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ชาวพุทธซึ่งเป็นกลุ่มน้อยไม่อาจตอบสนองนโยบายได้เต็มที่The objective of this study was to investigate the approaches to cultural heritage conservation of the Buddhist Community in Natham Sub-district, Mueang District, Yala Province using the qualitative research methods.  Data were collected from related documents and field data were collected through observations and in-depth interviews with 18 key informants consisting of Buddhist monks, villagers in Natham Sub-district and adjacent area and public servants. The data were validated using triangulation and analyzed with descriptive analysis. The cultural heritage in this study referred to Wat Natham, a historical site housing Phra Buddha Saiyat, a reclining Buddha image of Srivijaya Period. Five approaches to conservation found in the study were as follows: 1) Participation in activities to inherit traditions such as a vow making rite, blanketing a robe over Phra Buddha Saiyat, and circumambulating Phra Buddha Saiyat; 2) Transferring community culture to others inside and outside the education system; 3) Establishing a community cultural center to be a place for local cultural heritage collections and a tourism coordination center; 4) Protecting the cultural area by establishing a protection squad to guard the place at night and when an activity is held; and 5) Environmental protection for the cultural place and promoting it as a tourist attraction. All these approaches are government-supported as it is a government policy to encourage community participation in self-help cultural heritage conservation. Nevertheless, for this area, it is only an ideology; as long as the unrest remains in the three Southern border provinces, Buddhists, a minority group cannot fully fulfill the policy.