เงื่อนไขที่เสริมบทบาทพระสงฆ์และผู้นำศาสนาอิสลามในการเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชาวมุสลิม กับชาวพุทธในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

Conditions Enhancing the Role of Buddhist Monks and Islamic Religious Leaders to Strengthen the Relationship between Muslims and Buddhists in the Three Southern Border Provinces

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเงื่อนไขที่เสริมบทบาทพระสงฆ์และผู้นำศาสนาอิสลาม ในการเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชาวมุสลิมกับชาวพุทธ ใช้วิธีเชิงคุณภาพ รวบรวมข้อมูลจากเอกสารและภาคสนาม 9 ชุมชน โดยการสังเกตและการสัมภาษณ์เชิงลึก กลุ่มเป้าหมายเป็นพระสงฆ์ 31 รูป ผู้นำศาสนาอิสลาม 29 คน ชาวพุทธ ชาวมุสลิมอื่น ๆ 77 คน นำมาตรวจสอบข้อมูลและสรุปเชิงพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า เงื่อนไขที่เสริมบทบาท ประกอบด้วย 1) การมีประวัติศาสตร์และจิตสำนึกร่วมกัน เช่น มีชาวพุทธและมุสลิมอพยพมาสร้างชุมชนด้วยกัน มีญาติมิตรต่างศาสนา เชื่อในอำนาจเหนือธรรมชาติร่วมกัน 2) ลักษณะปัจเจกของผู้นำศาสนา เช่น ต้องการความสันติ ชอบช่วยเหลือ รู้จักกาลเทศะ รักพวกพ้อง เป็นที่เชื่อใจ ความสามารถสื่อสารภาษาไทยและมลายู ชอบหาความรู้ศาสนาอื่น ๆ มีทัศนคติที่ดีต่อคนต่างศาสนา การไม่ได้รับผลกระทบความรุนแรงโดยตรง 3) การสนับสนุนกิจกรรมและงานมวลชนสัมพันธ์ของรัฐ 4) ความเป็นสังคมชนบท โดยชุมชนชนบทส่วนใหญ่พระสงฆ์และผู้นำศาสนาอิสลามมีบทบาทในการเสริมสร้างความสัมพันธ์มากกว่าชุมชนเมือง 5) ภูมิหลังการจัดการความสัมพันธ์ของผู้นำศาสนา หากมีการเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชาวมุสลิมและพุทธในอดีตมานานจนเชื่อมแน่น จะส่งผลต่อความสัมพันธ์ของผู้นำศาสนาปัจจุบัน 6) สื่อสมัยใหม่และปฏิบัติการของผู้ส่งสารผู้นำศาสนาที่สามารถใช้สื่อออนไลน์ เป็นช่องทางนำเสนอแก่คนต่างศาสนาจะส่งเสริมความสัมพันธ์ได้มากกว่าไม่ใช้สื่อ  The objective of this qualitative research was to investigate conditions enhancing the role of Buddhist monks and Islamic religious leaders to strengthen the relationship between them in the three Southern border provinces. Data were collected from documents and the fieldtrip of nine communities. Observation and in-depth interviews with 31 Buddhist monks, 29 Islamic religious leaders and 77 other Buddhists and Muslims were conducted to validate and conclude using descriptive analysis.  The study found that the conditions enhancing the role were as follows. 1) common history and awareness shared by local Buddhists and Muslims migrating in the area and built the communities together resulting in their having relatives and friends of different religions and beliefs, 2) individual characteristics of religious leaders included peace-loving, helpful, proper, group-oriented, trustworthy, able to communicate in Thai and Malay, sought knowledge about other religions, good attitude toward people of other religions, and no direct affect by the violence, 3) support for government activities and public relations, 4) being an urban or rural community–In rural communities, religious leaders played more important roles than those in urban communities, 5) if there were the strong relationship between Muslims and Buddhists from past to present could strengthen the current relationship between religious leaders, and 6) modern media and practice of messengers–Religious leaders who could use online media for presentation to people of different religions could strengthen the relationship better than those who could not.