จาก ลอดลายมังกร สู่ เลือดข้นคนจาง : การนำเสนออัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมความเป็นชาวไทยเชื้อสายจีนในละครโทรทัศน์ไทย
From In the Name of the Dragon to In Family We Trust: Cultural Identity Presentation of Chinese Diaspora in Thai Television Dramas
Keywords:
อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม, ลอดลายมังกร, เลือดข้นคนจาง, ละครโทรทัศน์ไทยAbstract
การอพยพย้ายถิ่นของชาวจีนเข้ามาในประเทศไทยได้นำเอาแบบแผนทางสังคมและวัฒนธรรมจากถิ่นกำเนิดเข้ามาประยุกต์กับวัฒนธรรมในสังคมไทยเกิดเป็นอัตลักษณ์เฉพาะตัวของ “ความเป็นจีน” ซึ่งถูกถ่ายทอดและนำเสนอในละครโทรทัศน์ไทย การศึกษาเรื่องนี้จึงมุ่งเน้นในการวิเคราะห์เปรียบเทียบอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมความเป็นจีนทั้ง 6 ด้านที่ปรากฏในละครโทรทัศน์ไทยที่นำเสนอชีวิตครอบครัวของชาวไทยเชื้อสายจีน เรื่อง ลอดลายมังกร (2535) และเรื่อง เลือดข้นคนจาง (2561) เพื่อศึกษาว่า ในละครโทรทัศน์ที่มีระยะเวลาแพร่ภาพห่างกันถึง 26 ปีมีการนำเสนออัตลักษณ์ความเป็นชาวไทยเชื้อสายจีนในมิติของการคงไว้ตามขนบเดิมและการสร้างสรรค์ใหม่ในองค์ประกอบของวัฒนธรรมด้านใดบ้าง ผลการศึกษาพบว่า อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมความเป็นจีนที่ละครทั้งสองเรื่องคงไว้ตามขนบเดิม ได้แก่ ความเป็นครอบครัวใหญ่ของจีนสามรุ่น การประกอบกิจการค้าขายในระบบกงสีการให้ความสำคัญกับลูกชายมากกว่าลูกสาว ความเคารพต่อแผ่นดินไทย ส่วนอัตลักษณ์ที่มีการสร้างสรรค์ใหม่ อาทิ ความเชื่อว่าตนเป็นที่พึ่งแห่งตน การต่อรองบทบาทของผู้หญิง การลดบทบาทขององค์ประกอบทางกายภาพที่แสดงความเป็นจีน การนำเสนออัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมความเป็นชาวไทยเชื้อสายจีนในละครโทรทัศน์สะท้อนให้เห็นพลวัตของอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่มีการผสมผสานกับบริบททางสังคมในขณะนั้น The migration of Chinese diaspora to Thailand has brought their social and cultural identities into Thai society. The “Chineseness” infused with “Thainess” has been portrayed through Thai television dramas. This research focuses on the comparative analysis of Chinese identities appeared in Thai Television dramas in six aspects. In the Name of the Dragon (1992) and In Family We Trust (2018) were selected to be studied the convention and invention of Chinese diaspora identities. The study found that the convention of Chinese diaspora identities has the following characteristics: living in extended families with three generations of Chinese, doing family business, prioritizing sons more than daughters, and respecting to Thailand as a benefactor. The invention of cultural identities was presented in the aspects of self-reliance, negotiation of women’s roles and reduction of the sign of Chineseness in physical elements. The presentation of Chinese diaspora in Thai television dramas reflects the dynamics of cultural identities that were integrated into the current social context.References
เกษียร เตชะพีระ. (2537). แลลอดลายมังกร: รวมข้อเขียนว่าด้วยความเป็นจีนในสยาม. กรุงเทพฯ: คบไฟ.
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. (2529). สังคมจีนในประเทศไทยประวัติศาสตร์เชิงวิเคราะห์. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช. บาหยัน อิ่มสำราญ. (2550). วรรณกรรมคนพลัดถิ่น. วารสารไทยคดีศึกษา, 5(1), 41-68.
บุณยนุช สุขทาพจน์. (2562). แนวคิดทฤษฎีการเล่าเรื่องกับค่านิยมคนไทยเชื้อสายจีนในละครโทรทัศน์ เรื่อง เลือด
ข้นคนจาง. ใน การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 10. (หน้า 746-754). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. เข้าถึงได้จาก http://dspace.spu.ac.th/bitstream/123456789/6305/1/1952-3899-1-SM%281%29.pdf
ปรีชา คุวินทร์พันธุ์. (2531). ปัญหาชาวจีนในประเทศไทย. ใน เอกสารการสอนชุดวิชาปัญหาการเมืองส่วนภูมิภาคและชนกลุ่มน้อย หน่วยที่ 9-15. (หน้า 286-289). นนทบุรี: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช.
ปรีดา อัครจันทโชติ. (2561). ความเป็นจีนในละครโทรทัศน์ไทย. วารสารนิเทศศาสตร์, 36(1), 1-20.
พิณวิไล ปริปุณณะ. (2555). การปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ของคนจีนในไทย: กรณีศึกษา ตัวละครคนจีนอพยพในนวนิยายเรื่องลอดลายมังกร. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาภาษาและการสื่อสารระหว่างวัฒนธรรม, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยศิลปากร.
เพ็ญประภา เหล่าทะนนท์ และจารุวรรณ ธรรมวัตร. (2563). ความเป็นจีนในนวนิยายและเรื่องสั้นของประภัสสร เสวิกุล. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. สาขาวิชาภาษาไทย, คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
วงศ์เดือน ภานุวัฒนากูล. (2552). อัตลักษณ์ของคนไทยเชื้อสายจีนท่ามกลางความหลากหลายทางวัฒนธรรม. วารสารปาริชาติ, 22(1), 140-152.
วัลภา บุรุษพัฒน์. (2517). ความเป็นมาของชาวจีนในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา.
สานิต ศิริวิศิษฐ์กุล และเฉลิมชัย วิโรจน์วรรณ. (2557). การธำรงอัตลักษณ์ของชาวจีนเจนเนอเรชั่นวายในย่านไชน่าทาวน์เยาวราช. วารสารหาดใหญ่วิชาการ, 12(2), 175-182.
สุชาดา ตันตสุรฤกษ์. (2532). โพยก๊วน การส่งเงินกลับประเทศโดยชาวจีนโพ้นทะเลใน ประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุเมธ อาชาสมประสงค์. (2554). ภาพสะท้อนคนไทยเชื้อสายจีนในละครโทรทัศน์ไทย. ศิลปศาสตร์ปริทัศน์, 6(12), 1-13.
อคิน รพีพัฒน์, หม่อมราชวงศ์. (2521). สังคมไทยในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325-2416. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พิฆเณศ.
Campbell, P. C. (1923). Chinese coolie emigration to Countries within the British Empire. London: P. S. King and Son.
Cawelti, G. J. (1971). The six-gun mystique. Ohio: Bowling Green University Popular Press.
Fitzgerald, C. P. (1965). The third China: The Chinese communities in South-East Asia. London: Angus and Robertson.
Mung, E. M. (1998). Groundlessness and utopia: The Chinese diaspora and territory. In E. Sinn (Ed.), The Last Half Century of Chinese Overseas (pp. 35-48). Hong Kong: Hong Kong University Press.
Pan, L. (1990). Sons of the yellow emperor: A history of the Chinese diaspora. Boston: Little, Brown.
Poston, D. L. Jr., & Luo, H. (2007). Chinese student and labor migration to the United States: trends and policies since the 1980s. Asian and Pacific Migration Journal, 16(3), 323-355.
Poston, D. L. Jr., & Yu, M. Y. (1990). The distribution of the overseas Chinese in the contemporary world. International Migration Review, 24(3), 480-508.
Poston, D. L. Jr., & & Wong, J. (2016). The Chinese diaspora: The current distribution of the overseas Chinese population. Chinese Journal of Sociology, 2, 348-373. doi: 10.1177/2057150X16655077.
Wang, G. (1991). China and the Chinese Overseas. Singapore: Times Academic Press.
Zhou, M. (2009). Contemporary Chinese America: Immigration, ethnicity, and community transformation. Philadelphia: Temple University Press.
