กว่าจะเป็น สวนสัตว์ดุสิต : กำเนิดและการเปลี่ยนแปลงสมัยรัชกาลที่ 5 - พ.ศ. 2481

Before Becoming the Dusit Zoo: Its Origin and Development from the King Rama V Period to A.D. 1938

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสร้าง เขาดินวนา ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและการเปลี่ยนแปลงจนถึง พ.ศ. 2481 ด้วยระเบียบวิธีวิจัยทางประวัติศาสตร์ โดยใช้เอกสารชั้นต้นและเอกสารชั้นรอง ได้แก่ เอกสารจดหมายเหตุ บันทึกความทรงจำของบุคคล พระราชหัตถเลขาส่วนพระองค์ ราชกิจจานุเบกษา วิทยานิพนธ์ รวมถึงหนังสือที่เกี่ยวข้องกับการสะสมสัตว์ และการเสด็จประพาสสถานที่ต่าง ๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ส่งผลให้เกิดการสร้าง เขาดินวนา โดยนำเสนอในรูปแบบของการพรรณนาวิเคราะห์ ซึ่งผลการศึกษาพบว่า การเสด็จประพาสต่างประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเอเชียใต้ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในช่วงทศวรรษ 2410 ทำให้พระองค์ได้ทอดพระเนตรสวนพฤกษชาติและสวนสัตว์กลายเป็นประสบการณ์ส่วนพระองค์ที่มีส่วนทำให้เกิดการสร้าง เขาดินวนา ภายในพระราชวังดุสิตขึ้นใน พ.ศ. 2442 เพื่อให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจในฐานะสวนพฤกษชาติมิได้ทรงมีพระราชประสงค์ที่จะให้เป็นสวนสัตว์เพราะสัตว์ถูกจำกัดให้อยู่เพียงบางพื้นที่ของพระราชวังดุสิตเท่านั้น อย่างไรก็ตาม ใน พ.ศ. 2481 เขาดินวนา ได้กลายสภาพเป็นสวนสัตว์ดุสิตในที่สุด  The purpose of this research is to study the establishment of Khao Din Wana and its development from the reign of King Rama V to A.D. 1938. It employed a historical approach using primary and secondary sources, including archival materials, memoirs, royal rescripts, Thai Government Gazettes, theses and books about animal collections as well as domestic and international travelogues of King Rama V that led to the founding of Khao Din Wana. Presented in the form of analytical description, the research found that King Rama V had visited botanical and zoological gardens in Southeast Asian and South Asian countries during 1867-1877. These experiences then led to the establishment of Khao Din Wana in Dusit Palace in 1899. Originally, Khao Din Wana was intended to be a creational botanical garden, where animals and wildlife were kept within the designated areas in the Dusit Palace. In 1938, Khao Din Wana was eventually turned into the Dusit Zoo.