การสำรวจองค์ความรู้ทรัพยากรวัฒนธรรม ชุมชนบ้านมาบหม้อ ตำบลบ้านปึก อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี

A Survey of the Body of Knowledge about Cultural Resources in Baan Maab Mor Community, Baan Puek Subdistrict, Muang District, Chonburi Province

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) สำรวจองค์ความรู้เกี่ยวกับทรัพยากรวัฒนธรรม ของชุมชนบ้านมาบหม้อ ตำบลบ้านปึก อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี 2) ประเมินคุณค่า ความสำคัญของทรัพยากรวัฒนธรรมของชุมชนบ้านมาบหม้อเพื่อนำไปสู่การจัดการ ความรู้คณะผู้วิจัยเลือกใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพซึ่งประกอบด้วย การ ศึกษาเอกสาร การลงภาคสนามโดยมีการสนทนากลุ่มควบคู่กับการใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลที่ เป็นบุคคลในพื้นที่ชุมชนบ้านมาบหม้อ ได้แก่ ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชุมชน และประชาชน ในพื้นที่วิจัย โดยเลือกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลเป็นแบบก้อนหิมะหรือแบบลูกโซ่ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการใช้แบบการวิเคราะห์คุณค่าทรัพยากรวัฒนธรรมในการเก็บข้อมูล ผลการสำรวจทรัพยากรวัฒนธรรมของชุมชนบ้านมาบหม้อพบทรัพยากรด้านวัฒนธรรม ที่หลากหลายและสามารถจำแนกเป็นกลุ ่มประเภทวัฒนธรรมได้2 ประเภท ได้แก่ ทรัพยากรวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ได้แก่ การละเล่น งานประเพณีเทศกาลต่าง ๆ และทรัพยากรวัฒนธรรมที่จับต้องได้ได้แก่ การทำแป้งท้าวยายม่อม ผ้าทอมือ อาหาร พื้นบ้าน วัดใหม่เกตุงาม และเรือนพิพิธภัณฑ์ผ้าทอมือยายหง่วน ยายไอ๊จากการวิเคราะห์ พบว่า ทรัพยากรวัฒนธรรมเหล่านี้มีคุณค่า 4 ด้าน ได้แก่ เชิงเศรษฐกิจ เชิงหน้าที่ใช้สอย เชิงการศึกษา และเชิงสังคม องค์ความรู้จากงานวิจัยชิ้นนี้สามารถนำไปเป็นแนวทาง การจัดการความรู้พัฒนาปรับปรุงให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรม ตลอดจนนำไปใช้ประโยชน์ทางการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมต่อไป  The purposes of this research were to 1) review the body of knowledge about cultural resources in the Baan Maab Mor community, Baan Puek, Amphur Muang, Chonburi; and 2) assess the significance of cultural resources in the Baan Mab Mor community, prior to knowledge management. This study employed qualitative methodology, including documentary and field study, which involved focus group and in-depth interviews with community members. The informants, who were community leaders, local scholars and community members, were selected using a snowball/chain sampling technique. Participant observation and the cultural resources value assessment framework were also used as part of data collection. The findings showed that Baan Maab Mor contained a diversity of cultural resources, which could be categorised into two groups. One was the intangible cultural resources including games, customs and festivals. The other was the tangible cultural resources comprising arrowroot flour, handwoven textiles, local recipes, Wat Mai Ket Ngam, and the Yaii Nguan-Yaii Ai House Museum of Handwoven Textiles. According to the data analysis, the community cultural resources contains four types of values: economic, functional, educational and social values. The body of knowledge reviewed in this study could be beneficial for Knowledge Management (KM), the development of cultural-historical learning centre, and the promotion of cultural tourism in the community.