นวัตกรรมการเรียนรู้ของสภาองค์กรชุมชนตำบล เพื่อสร้างการเมืองภาคประชาชน: กรณีศึกษา ๓ สภานำร่องในจังหวัดสมุทรสงคราม

Learning Innovation in Community Organization Councils for the Encouragement of People’s Politics: A case study of three Pilot Councils in Samut Songkram

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ 1) ศึกษา วิเคราะห์กระบวนการจัดการเรียนรู้ของสภาองค์กรของชุมชนตำบลต้นแบบที่มีการดำเนินงานในลักษณะการเมืองภาคประชาชน  2)  ศึกษาองค์ประกอบที่สำคัญที่ทำให้เกิดการขับเคลื่อนสภาองค์กรของชุมชนตำบลในลักษณะการเมืองภาคประชาชน ที่ทำให้ตำบลต้นแบบเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน  3)  ศึกษาการสร้างกระบวนการเรียนรู้ที่เป็นนวัตกรรมในการดำเนินการการเมืองภาคประชาชนให้กับสภาองค์กรชุมชนตำบล เคลื่อนสู่การเป็นสภาการเมืองภาคประชาชน  มีวิธีการวิจัย ๒ ขั้นตอนตอนที่ ๑ ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษา ตำบลไม้เรียง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราชและตำบลหนองสาหร่าย อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี  ตอนที่ ๒ ใช้วิธีการวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ศึกษาตำบลที่มีการจัดตั้งสภาองค์กรชุมชนตำบล ตามพระราชบัญญัติสภาองค์กรชุมชน พ.ศ. ๒๕๕๑ รวม ๓ ตำบลในจังหวัดสมุทรสงคราม คือ ตำบลคลองเขิน ตำบลบางนางลี่ และตำบลบางคนที  ข้อค้นพบนวัตกรรมการเรียนรู้ของสภาองค์กรของชุมชนตำบลต้นแบบที่ทำให้เกิดการเมืองภาคประชาชน คือ การมีกระบวนการเรียนรู้ปัญหาของชุมชน การจัดทำแผนแก้ปัญหาร่วมกัน การนำแผนสู่การปฏิบัติร่วมกันโดยใช้ภูมิปัญญาในชุมชนผสมผสานความรู้ในเชิงวิชาการและมีการสื่อสารกับคนในชุมชนอย่างต่อเนื่อง มีองค์ประกอบที่สำคัญคือ มีผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ มีข้อมูลของชุมชน และมีเวทีประชาคมร่วมเรียนรู้แก้ปัญหาร่วมกันของคนในชุมชนจากผลการวิจัยตำบลต้นแบบได้นำมาสร้างกระบวนการขับเคลื่อนการเมืองภาคประชาชนของสภาองค์กรชุมชนตำบลนำร่อง ๓ ตำบล ทำให้เกิดนวัตกรรมการเรียนรู้เรื่องการปรับกระบวนทัศน์การพึ่งตนเองของคณะกรรมการสภาองค์กรชุมชน การมีส่วนร่วมแก้ปัญหาสาธารณะของชุมชนกระบวนการฝึกการคิดเชิงวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของสาเหตุและปัญหา กระบวนการฝึกคิดตัดสินใจร่วมกันภายใต้ข้อมูลของชุมชน และกระบวนการฝึกการปฏิบัติร่วมกันตามบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการสภาองค์กรชุมชน เพื่อสร้างความเป็นผู้นำ ซึ่งนวัตกรรมการเรียนรู้นี้ ทำให้คณะกรรมการสภาองค์กรชุมชน มีความเข้าใจในวิถีการอยู่ร่วมกันอย่างเป็นประชาธิปไตยและขับเคลื่อนให้เกิดการเมืองภาคประชาชน  The objectives of the research are: 1) To study and analyze the learning process of the pilot community organization councils to encourage people’s politics 2) To study the key elements that drive people’s politics in community organization Councils to ensure sustainable development of the pilot districts 3) To study the creation of an innovative learning process to drive people’s politics In community organization councils so as to become people’s political councils Two methodologies were used to research. First, a qualitative research approach was used to study Mai Reang sub-district, Chawang district, Nakhon Si Thammarat province; and Nong Sarai sub-district, Phanom Thuan district, Kanchanaburi province. Second, participatory action research model was used to study sub-districts that set up their community organization councils in accordance with the Community Organization Council Act B.E.2551, including the three sub-districts in Samut Songkram: Klong Kuen, Bang Nang Li, and Bang Khon Tee. The learning innovation in community organization councils which encourages people’s politics included setting up a community-based learning process; planning out solutions; implementing the solutions by applying local wisdom to academic knowledge to manifest new ideas; and communicating consistently with community. The key elements for success were visionary leaders, community information, and people forum that encourages people to find out solutions to problems in their community.  The research results were used to create a procedure that drives people’s politics in the three pilot community organization councils. The procedure also conduced learning innovations toward a paradigm shift; self-reliance of the council committee; community participation in solving community problems; analytical thinking to expose logical cause and effect relationships; community decision making process; and the committee’s ability to do their jobs according to their roles in order to build leadership. These learning innovations enabled the council committees to understand how to live a democratic way of life and to drive people’s politics.