อาวาหวิวาห์ : พิธีแต่งงานของชาวกัมพูชาในปัจุบัน

Abstract

“การแต่งงาน” (มงคลสมรส) มีศัพท์ใช้หลายคำ คือ อาเปียห์ปีเปียห์ การเรียบการ์ พิธีมงโกลการ์ พิธีแซนการ์ และอภิเษก (ใช้เฉพาะกษัตริย์) ประเพณีแต่งงานเขมรแบบโบราณมีหลายพิธีและใช้หลายวัน แต่ในปัจจุบันนิยมทำพิธีแบบ ๒ วัน คู่บ่าวสาวจะสั่งทำบัตรเชิญงานเลี้ยง และบัตรเชิญเล็ก ๆ (ติดมุมซอง) เพื่อเชิญให้มาร่วมในขบวนแห่ขันหมากคู่บ่าวสาวชาวกัมพูชาจะให้ความสำคัญกับการแต่งกายมากที่สุด จัดเตรียมชุดสำหรับพิธีกรรมไว้โดยเฉพาะ เช่น พิธีสวดมนต์ นิยมใช้ชุดแบบเขมรโบราณ นุ่งโจงกระเบนโดยเฉพาะในงานเลี้ยงคู่บ่าวสาวมักนิยมเปลี่ยนหลายชุด โรงพิธี มักใช้บ้านฝ่ายหญิงเป็นโรงพิธี วันเข้า โรงแต่ง ก่อนวันแต่งหนึ่งวัน จะจัดพิธีสวดมนต์ในช่วงบ่าย วันกินกำหนด คือ วันนัดหมายที่ ฝ่ายชายจะนำขันใส่หมากพลูมอบให้ผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่าย ได้กินหมากร่วมกัน และรับว่าบ่าวสาวจะเป็นคู่ครองกัน พิธีแห่ขันหมาก ในขบวนขันหมากจะประกอบด้วยของขันหมาก เครื่องบรรณาการต่างๆ ที่ใช้ในพิธีมีมากมาย มีอาจารย์เป็นผู้จัดดำเนินพิธี ซึ่งจะเริ่มพิธีกันตั้งแต่เช้าตรู่ โดยเริ่มจากการแห่ขวบนขันหมาก ไปที่โรงพิธีผ่านพิธีการต้อนรับขันหมาก ผ่านซุ้มประตูเข้าโรงพิธี อาจารย์จะจัดให้พ่อแม่ทั้งสองฝ่ายนั่งที่หน้าฉากพิธี พิธีรับมอบขันหมาก พิธีกินหมากและคู่บ่าวสาวทำพิธีมอบพานดอกหมากให้พ่อแม่กับญาติผู้ใหญ่ นอกจากนี้ยังต้องมีพิธีตรวจรับเครื่องขันหมาก เครื่องบรรณาการต่างๆ พิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษ พิธีตัดผล พิธีผูกข้อมือ พิธีเวียนเทียน ส่วนพิธีที่ยังคงไว้แต่เพียงการถ่ายรูป ได้แก่ พิธีล้างเท้า พิธีแห่เจ้าสาวเจ้าบ่าวเข้าห้อง และพิธีร่วมหลับนอน ส่วนงานเลี้ยงฉลองนั้น ปัจจุบันคนในเมืองมักนิยมจัดงานเลี้ยงฉลองในตอนเย็นที่โรงแรม หรือ ภัตตาคาร แต่ในท้องถิ่นที่ห่างไกล จะจัดงานเลี้ยงในตอนเที่ยงหรือบ่ายที่บ้าน  โดยใช้โรงพิธีที่ให้ประกอบพิธีต่างๆ ตั้งแต่ภาคเช้านั้นเอง การแต่งงานของชาวกัมพูชาในปัจจุบันขั้นตอนพิธีต่างๆ ถูกตัดทอนลงไปจากเดิมมากก็ด้วยปัจจัยต่าง ๆ ของสังคมโลกทุนนิยมที่เข้าไปครอบงำชาวกัมพูชาอยู่ เศรษฐกิจในครัวเรือนมีข้อจำกัด เวลาและแรงงานของผู้มาช่วยงานมีผลประโยชน์มาก ประกอบกับผู้รอบรู้ในพิธีการพิธีกรรมต่างๆ ก็สูญหายไปกับประเพณีที่ดีงาม จึงยากยิ่งที่จะดำรงรักษาประเพณีต่างๆ เหล่านั้นไว้ให้คงอยู่สืบไป