เศรษฐกิจพอเพียงในระดับชุมชนกับการพัฒนาประเทศไทย

Abstract

การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจพอเพียงในระดับชุมชน เป็นแนวคิดในเชิงทฤษฎีและปฏิบัติ ซึ่งเศรษฐกิจพอเพียงมีความหมายที่ค่อนข้างกว้างขวาง แต่ก่อนที่จะกล่าวถึงเศรษฐกิจพอเพียง ขอย้อนไปถึงวิชาเศรษฐศาสตร์ที่เราเรียนกันอยู่ในปัจจุบัน เนื่องจากเป็นวิชาที่เราเรียนกันโดยที่เราไม่ได้ตระหนัก ผมอยากจะชี้ให้เห็นว่า มันมีจุดแบ่งที่สังเกตเห็นได้ โดยผมคิดว่าในโลกนี้มีเศรษฐศาสตร์อยู่ ๒ กระแส กระแสหนึ่งเรียกว่า เศรษฐศาสตร์วัตถุนิยม อีกกระแสหนึ่งเราอาจเรียกว่า เศรษฐศาสตร์ที่เน้นเรื่องจิตวิญญาณ (Spiritual Economics) หรือ เศรษฐศาสตร์จริยธรรม (Ethical Economics) เหตุที่เราจำเป็นจะต้องคิดถึงเรื่องนี้ ก็เพราะว่าแต่เดิมวิชาความรู้ที่เรามีอยู่ทั้งหมดไม่ว่าในวิชาวิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ ฯลฯ และเราได้รับเอาความคิดมาจากทางตะวันตกซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานของการพัฒนาความคิดทางด้านวิทยาศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความคิดวิทยาศาสตร์ที่ได้มาโดยการศึกษาจากวัตถุเป็นสำคัญ (Objectivism Approach) แต่ผลจากการมองประเด็นเรื่องวัตถุเป็นเรื่องสำคัญและครอบคลุมทุกเรื่อง ก็จะทำให้อธิบายว่าเรื่องจิตใจเป็นเรื่องนามธรรมและเป็นเรื่องที่ไม่สามารถจับต้องได้ ซึ่งวิชาวิทยาศาสตร์จะพยายามหลีกเลี่ยงไม่เอาประเด็นนี้มาเกี่ยวข้องแต่ขณะนี้วิทยาศาสตร์เริ่มเข้าใกล้เรื่องจิต เพราะฉะนั้นจึงมีวิชาจิตวิทยาประสาทวิทยาที่พยายามจะเอาเรื่องประสาทเรื่องสมองเชื่อมเข้ากับเรื่องจิต ขณะเดียวกันก็จะมีเรื่องจิตล้วน ๆ ซึ่งที่จริงแล้วมันก็เป็นวิทยาศาสตร์อีกแบบหนึ่งแต่เป็นวิทยาศาสตร์ในแบบที่วิทยาศาสตร์ตะวันตกยังไม่ได้เข้าถึง ฉะนั้นตรงนี้ก็คือ เมื่อเราเรียนมาจากตะวันตก เราก็นำเอาความคิดตะวันตกมาครอบงำความคิดเรา ทำให้มองข้ามวิทยาศาสตร์ทางจิต ซึ่งมีรากฐานอยู่ในทุกศาสนธรรม แต่ที่เด่นชัดก็คืออยู่ในพุทธธรรมซึ่งสะท้อนความเป็นพุทธศาสตร์ทางจิตค่อนข้างสูง