วิวัฒนาการเนื้อหาสาระของรัฐธรรมนูญไทยกับการพัฒนาทางการเมือง

Abstract

นานาประเทศไม่ว่าจะมีระบอบการปกครองรูปแบบใดก็ตาม รัฐธรรมนูญถือเป็นกฎหมายสูงสุดและเป็นเครื่องมือพื้นฐานในการบริหารและปกครองบ้านเมืองให้บรรลุเป้าหมายตามที่ผู้ปกครองต้องการ รัฐธรรมนูญจะครอบคลุมเนื้อหาสาระในเรื่องของสิทธิเสรีภาพของประชาชน อำนาจหน้าที่ของผู้ปกครอง สถาบันทางการเมือง โครงสร้าง การเมืองการปกครอง ตลอดจนความสัมพันธ์ระหว่างผู้ปกครองกับผู้ใด้ปกครอง หรือรัฐกับประชาชน ผู้สนใจศึกษารัฐธรรมนูญจึงควรทำความเข้าใจความหมายของคำสองคำที่อาจก่อให้เกิดความเข้าใจไม่ชัดเจน ได้แก่ คำว่า “กฎหมายรัฐธรรมนูญ” กับคำว่า “รัฐธรรมนูญ” ซึ่งไพโรจน์ ชัยนาม (2524, หน้า 17) ได้อธิบายให้เห็นความแตกต่างของคำทั้งสองว่า “กฎหมายรัฐธรรมนูญ” เป็นส่วนหนึ่งของกฎหมายที่กล่าวถึงทฤษฎีและความคิดว่าด้วยการกำหนดหรือวางระเบียบ “สถาบันการเมืองของรัฐ” การศึกษากฎหมายรัฐธรรมนูญ จึงเป็นการศึกษาสถาบันการเมืองในแง่หรือในด้านกฎหมาย ส่วน “รัฐธรรมนูญ” คือตัวบทกฎหมายที่เป็นลายลักษณ์อักษรตามปกติได้มีประกาศใช้อย่างเป็นพิธีการมากบ้างน้อยบ้าง เป็นกฎหมายที่กำหนดองค์การทางการเมือง กำหนดสิทธิเสรีภาพของประชาชนดังนั้น ผู้เขียนจึงเห็นว่า กฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นคำกว้าง และครอบคลุมถึงรัฐธรรมนูญด้วยซึ่งหมายความรวมถึงตัวบทรัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษรและมีการประกาศใช้ ตลอดจนจารีตประเพณีที่รับรู้กันในทางปฎิบัติของรัฐบาลและรัฐสภา