เจดีย์วัดปากน้ำ (อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา)

The Chedi of Wat Paknam

Abstract

การศึกษามีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาประวัติศาสตร์บอกเล่า ประวัติความเป็นมาของเจดีย์วัดปากน้ำ เปรียบเทียบกับประวัติศาสตร์แห่งชาติสมัยอยุธยาตอนปลายและสมัยธนบุรี ศึกษาสถาปัตยกรรมจากประวัติศาสตร์บอกเล่า พบว่าเจดีย์วัดปากน้ำ หรือ พระปรางค์ หรือ เจดีย์พระเจ้าตากสินสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึกเพื่อแสดงว่าสมเด็จพระเจ้าตากสินได้เดินทัพผ่านจังหวัดฉะเชิงทราและได้ทำสงครามกู้ชาติเมื่อคราวที่กรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าครั้งที่ 2 จากหลักฐานประวัติศาสตร์บอกเล่า พบว่า เจดีย์วัดปากน้ำล้มเมื่อ พ.ศ.2484 สงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อมีการสร้างเจดีย์วัดปากน้ำใหม่เป็นแบบเจดีย์ที่แตกต่างกับเจดีย์วัดปากน้ำเดิมที่มีองค์ประกอบสำคัญ 3 ส่วน คือ ส่วนล่างหรือส่วนฐานเจดีย์วัดปากน้ำเดิมเป็นรูป 4 เหลี่ยม ส่วนกลางเจดีย์เป็นทรงระฆัง ส่วนบนหรือยอดเจดีย์ชาวบ้านบอกว่า ยอดหักอยู่ก่อนแล้วขณะวันที่เจดีย์ล้ม ที่ตั้งเจดีย์ใหม่อยู่ใกล้เคียงกับบริเวณที่ตั้งเดิม เจดีย์สร้างด้วยอิฐ ความสูงเจดีย์ 3 วา หรือ 6 เมตร  The purpose of this paper is to study the oral history of the Chedi or Stupa of Wat Paknam, in comparison with the written or national history of the late Ayutthaya Era and Thonburi Era, about 200 years ago, and to study the architectural style of the Chedi of Wat Paknam along with the evidence of oral history. The results reveal the route of King Taksin the Great’s troop to the eastern region, especially Chachoengsao Province. The villagers believe the oral history that King Taksin the Great was the builder of the Chedi, also called King Taksin’s Chedi or Pra Prang of Wat Paknam, when his troop conquered the Burmese troop 200 years ago. The investigation through oral history identifies the architectural structure of the Chedi in three parts: the square base, the bell-shaped middle part in Dvaravati style, and the tapered part at the top, which was broken down before December 1941. The Chedi is about 6 metres in height, constructed of brick.