การพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน

Abstract

           การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน โดยใช้เทคนิคการวิจัยอนาคตแบบ EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research) และเปรียบเทียบผลการใช้เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน ระหว่างวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอประดับพื้นฐานกับระดับก้าวหน้า การศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ตอน ได้แก่ ตอนที่ 1 การพัฒนาเกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน โดยใช้เทคนิคการวิจัยอนาคต (Ethnographic Delphi Futures Research; EDFR)โดยการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 17 คน เรื่องแนวโน้มที่จะนำประเด็นต่างๆ มาใช้ในการพัฒนาเกณฑ์ ตอนที่ 2 การเปรียบเทียบผลการใช้เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชนในระดับพื้นฐานกับระดับก้าวหน้า จำแนกตามประเภทของวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอป 5 ประเภท ได้แก่ ประเภทอาหาร ประเภทเครื่องดื่ม ประเภทผ้าและเครื่องแต่งกาย ประเภทของใช้ ประเภทสมุนไพรที่ไม่ใช่อาหาร โดยเปรียบเที่ยบคะแนนที่ประเมินการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอป ระดับพื้นฐานกับระดับก้วหน้า จำนวน 10 แห่ง ด้วยการวิเคราะห์สถิติทดสอบแบบ แมน-วิทนีย์ ยู (the Mann-Whitney U test)          ผลวิจัยหลัก ปรากฏว่า          1.  เกณฑ์การประเมินการจัดการคุณภาพวิสาหกิจชุมชน มี 6 มาตรฐาน 20 ตัวบ่งชี้ ได้แก่ บริการพื้นฐาน จำนวน 4 ตังบ่งชี้ ปัจจัยนำเข้าจำนวน 4 ตัวบ่งชี้ กระบวนการผลิต จำนวน 4 ตัวบ่งชี้ การรักษาและยกระดับคุณภาพผลิตภัณฑ์ จำนวน 3 ตัวบ่งชี้ การส่งมอบผลิตภัณฑ์ จำนวน 2 ตัวบ่งชี้ และ ความยั่งยืนของวิสาหกิจชุมชน จำนวน 3 ตัวบ่งชี้ การส่งมอบผลิตภัณฑ์ จำนวน 2 ตัวบ่งชี้ และความยั่งยืนของวิสาหกิจชุมชน จำนวน 3 ตัวบ่งชี้          2.  ผลการประเมินการจัดการคุณภาพวิสาหกิจชุมชนที่ผลิตสินค้าโอทอประดับก้วหน้ามีคะแนนสูงกว่าระดับพื้นฐานโดยรวมทุกมาตรฐานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 สามารถจำแนกระดับการจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน ในระดับพื้นฐานกับระดับก้าวหน้าสอดคล้องกับเกณฑ์มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ที่ใช้จำแนกการคัดสรรผลิตภัณฑ์สินค้าโอทอปเข้าสู่ระดับ 1-5 ดาว          จึงสรุปได้ว่าเกณฑ์การประเมิน การจัดการคุณภาพของวิสาหกิจชุมชน มีประสิทธิภาพอยู่ในเกณฑ์ดี            This research aimed to develop the evaluation criteria of quality management of community enterprises by using the EDFR technique (Ethnographic Delphi Future Research), and to compare an output of evaluation criteria of quality management between community enterprises who manufactured OTOP products in basic and advanced level. The study was divides into 2 parts: the first part was develop the evaluation criteria of quality management of community enterprises using the EDFR technique (Ethnographic Delphi Future Research). The researcher had interviewed 17 experts about a possibility of applying issue in the evaluation criteria development. The second part was a comparison an output of evaluation criteria of quality management of community enterprises in basic and advanced level. Categorizing by type of community enterprises who manufactured OTOP products, there were 5 fields of them: food, beverage, cloth and apparel, appliance and souvenir, and non-food herb. The researcher compared evaluation score of 10 community enterprises in basic and advanced level with the Mann-Whitney U test.          The major resulted show that:          1.  Criteria of quality management of community enterprises evaluation had 6 standards and 20 indicators including context (4 criteria), input (process (4), output (3 criteria), delivery (2 criteria), and outcome (3 criteria).          2.  As result of evaluation, the community enterprises who manufactured OTOP products in advanced level had totally higher score than those in basic level in every standard with statistical significance of 0.05 By categorizing quality management level of community enterprises in basic and advanced level, it was consistent with criteria of local product standard which was used to categorize OTOP product selection toward 1 to 5 levels.          If can be concluded that be evaluation criteria of community enterprises quality management were efficient.