คุณภาพการนอนหลับและปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้ รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมในโรงพยาบาลของรัฐ จังหวัดชลบุรี

Quality of Sleep and Disturbance Sleep Factors in Chronic Hemodialysis Patients in Government Hospitals, Chonburi Province.

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาความสัมพันธ์ ระหว่างคุณภาพการนอนหลับและปัจจัยที่รบกวน การนอนหลับในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการ ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมในโรงพยาบาลของรัฐ จังหวัดชลบุรีในช่วงเดือนมีนาคม-มิถุนายน 2550 กลุ่มตัวอย่างจํานวน 90 ราย โดยการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วยการแบบสัมภาษณ์ข้อมูลทั่วไป และข้อมูลด้านสุขภาพของ ผู้ป่วยแบบประเมินคุณภาพการนอนหลับที่แปล และดัดแปลงมาจากดัชนีวัดคุณภาพการนอนหลับของพิทท์ซเบิร์ก (The Pittburgh Sleep Quality index : PSQI) นําไปทดสอบความเชื่อมั่นโดย วิธีทดสอบซ้ำได้ค่าสัมประสิทธิ์ ของความคงที่ เท่ากับ .85 และแบบสัมภาษณ์ปัจจัยที่รบกวน การนอนหลับที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น นําไปทดสอบความเชื่อมั่นใช้วิธีสัมประสิทธ์อัลฟ่า ของครอนบาคได้ค่า เท่ากับ .87 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติสัมประสิทธิ์ สหสัมพันธ์สเปียร์แมนทดสอบ  ผลการวิจัยพบว่า ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมร้อยละ 62.2 มีคุณภาพการนอนหลับไม่ดีและร้อยละ 37.8 มีคุณภาพ การนอนหลับดีตามเกณฑ์การประเมินคุณภาพ การนอนหลับของพิทท์ซเบิร์ก ปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับของกลุ่มตัวอย่างที่มากที่สุดในแต่ด้านนั้นพบว่า ด้านร่างกายคือ อาการเจ็บปวดหรือปวดตามร่างกาย ด้านจิตสังคมคือ อารมณ์ซึมเศร้า รู้สึกเบื่อหน่าย และด้านสิ่งแวดล้อม คืออุณหภูมิ อากาศร้อนหรืออากาศหนาวเย็นในพื้นที่ที่นอนหลับ ปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับด้านร่างกายมีความ สัมพันธ์ทางบวกระดับปานกลาง และปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับ ด้านจิตสังคมมีความสัมพันธ์ ทางบวกระดับต่ำกับคะแนนประเมินคุณภาพการ นอนหลับอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ สเปียร์แมนเท่ากับ .389 และ .260 ตามลําดับ ปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับด้านสิ่งแวดล้อมมีความสัมพันธ์ทางบวก ระดับต่ำกับคะแนนประเมินคุณภาพการนอนหลับอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์สเปียร์แมนเท่ากับ .205 ข้อเสนอแนะจากการศึกษาครั้งนี้คือ พยาบาลควรจัดหาแนวทางในการลดปัจจัยที่ รบกวนการนอนหลับในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ให้ครอบคลุมทั้งปัจจัยด้านร่างกาย ด้านจิตสังคมและด้านสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ควรทําการศึกษาวิจัยปัจจัยอื่น ๆ ที่ยัง ขาดข้อมูลสนับสนุนที่ชัดเจนซึ่งอาจจะส่งผลต่อ การนอนหลับในกลุ่มผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม เช่น ค่าความเพียงพอในการฟอกเลือกด้วยเครื่องไตเทียม ค่าความเข้มข้นของเลือด ภาวะโภชนาการ ภาวะอารมณ์ สถานภาพทางเศรษฐกิจ เป็นต้น  The purpose of this research was to examine relationships between quality of Sleep and factors related to sleep disturbance. The simple random sample included 90 chronic renal failure patients with hemodialysis in government hospitals, Chonburi Province from March to June 2007. Data were collected by using 4 tools, including a Demographic Questionnaire, A General Health Questionnaire, An Assessment Scale of Sleep Quality which was developed from the Pittsburg Sleep Quality Index (PSQI), and an interview of factors relating to sleep disturbance. Reliability of the PSQI using test-retest was .85, and Chronbach's alpha of the interview was .87. Data were analyzed by using Spearman's rank correlation.  Results reveal that 62.2% of the sample have poor sleep quality, and 37.8% of those have good sleep quality classified by the PSQI criteria. There are three domains of sleep disturbance factors : Physical, psychosocial and environmental. Pain or fatigue of body has the most impact on sleep disturbance for the physical domain, depress and bored mood is for the psychosocial domain, and too cool or too warm temperature in the sleeping area is for the environmental domain, There are significantly moderate positive relationship between physical domain of sleep disturbance factors and quality of sleep (Spearman's rho = .389, p<.01), and significantly low positive relationship between psychosocial domain of sleep disturbance factors and quality of sleep (Spearman's rho = .260, p<.01). However, there is significantly low positive relationship between environmental domain of sleep disturbance factors and quality of sleep (Spearman's rho = .205, p<.05)  These findings suggest that nurses should manage to decrease factors related to sleep disturbance in chronic renal failure patients with hemodialysis to cover all of physical, psychosocial and environmental domains. In addition, future research about factors that can have influences on sleep quality, for example, saturation value of hemodialysis, hematocrit, nutrition, emotional patterns, and socioeconomic status, should be conducted.