การหย่าเครื่องช่วยหายใจ : ตอนที่ 1 ผู้ป่วยพร้อมแล้วหรือยัง

Weaning From Mechanical Ventilation : Part 1 Does the patient readiness to wean?

Abstract

          การหย่าเครื่องช่วยหายใจ (weaning from mechanical ventilation) ในผู้ป่วยโรคระบบทางเดิน หายใจที่มีภาวะระบบทางเดินหายใจล้มเหลว (respiratory/ventilation failure) ยังเป็นปัญหาที่สําคัญ  สําหรับการพยาบาลผู้ป่วยวิกฤต จากพยาธิสภาพของโรค ทําให้ผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องใช้ระยะเวลาในการหย่า เครื่องช่วยหายใจที่ยาวนานกว่ากลุ่มอื่นๆ โดยบทบาทอิสระของพยาบาล ซึ่งสามารถประเมินความพร้อมของผู้ป่วยในการหย่าเครื่องช่วยหายใจได้ การประเมินความพร้อมในการหย่า เครื่องช่วยหายใจที่มีประสิทธิภาพและการให้การพยาบาลที่มีคุณภาพ จะทําให้ผู้ป่วยสามารถหย่าเครื่องช่วยหายใจได้โดยปลอดภัย  จากการค้นคว้างานวิจัยเกี่ยวกับการหย่าเครื่องช่วยหายใจ พบว่ามีผู้ป่วยที่หย่าเครื่องช่วยหายใจไม่สําเร็จประมาณ 40-42% และ 24% ต้องใส่ท่อช่วยหายใจใหม่ ภายหลังการหย่าเครื่องช่วยหายใจ (Vassilokopoloulos & et. al, 1999) ปัญหาที่มักพบจากการหย่าเครื่องช่วยหายใจไม่ได้ คือ ภาวะติดเชื้อในโรงพยาบาล (nosocomial infection) การฉีกขาดของหลอดลม การบาดเจ็บบริเวณทรวงอก (barotrauma) พิษจากออกซิเจน (Oxygen toxicity) เป็นต้น นอกจากนี้ปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย จากการที่ใช้เครื่องช่วยหายใจและอยู่โรงพยาบาลเป็นระยะเวลา นานก่อให้เกิดปัญหาทั้งตัวผู้ป่วยเอง ญาติ รวมทั้งโรงพยาบาลด้วย ผลสําเร็จของการหย่าเครื่องช่วยหายใจ ขึ้นอยู่กับการประเมินความพร้อมของผู้ป่วย (weaning readiness) วิธีการหย่าเครื่องช่วยหายใจ (weaning-method) และ ความร่วมมือกันระหว่างสหวิทยาการทีม (multidisciplinary team) ซึ่งประกอบไปด้วยแพทย์ พยาบาล นักกายภาพบําบัดและบุคลากรในโรงพยาบาลที่เกี่ยวข้อง การประเมินความพร้อมของผู้ป่วยในการหย่าเครื่องช่วยหายใจนั้น ขั้นตอนแรกพยาบาลจะต้องเข้าใจกระบวนการหย่าเครื่องช่วยหายใจ (weaning process) เสียก่อน การหย่าเครื่องช่วยหายใจเป็นกระบวนการที่มีขั้นตอนจากผู้ป่วยที่จําเป็น ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจจนกระทั่ง หายใจได้ด้วยตนเองซึ่งสมาคมพยาบาลผู้ป่วยวิกฤตแห่งอเมริกา (The American Association of Critical-Care Nurse’s : AACN's) ได้อธิบายกระบวนการหย่าเครื่องช่วยหายใจว่ามี 3 ระยะ คือระยะที่ 1 ระยะก่อนการหย่าเครื่องช่วยหายใจ  (preweaning phase) ระยะหย่าเครื่องช่วยหายใจ (weaning phase) และระยะหลังการหย่าเครื่องช่วย หายใจ (weaning outcomes on extubation) (Knebel, 1991; Burns et. al, 2000, Hennerman, 2001) ในบทความนี้จะขออธิบายเรื่องการประเมิน ความพร้อมของผู้ป่วยในการหย่าเครื่องช่วยหายใจใน ระยะที่ 1 ส่วนระยะที่ 2 และระยะที่ 3 จะกล่าวต่อไปในตอนที่ 2