การเรียนรู้โดยผ่านการสะท้อนคิด : การศึกษาและการปฏิบัติการพยาบาลในคลินิก

Learning by Reflection : Education and Clinical Nursing Practice

Abstract

          โดยธรรมชาติการเรียนรู้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นตลอด เวลาและเป็นไปอย่างอัตโนมัติ โดยผ่านกระบวนการ ทํางานของสมอง แต่เนื่องจากการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ อาจมีความจํากัดและไม่เอื้อให้การเรียนรู้ พัฒนาอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด ในระบบการศึกษาที่คาดหวังให้การเรียนรู้ เป็นไปตามเป้าหมายที่กําหนด จึงจําเป็นต้องมีวิธีหรือ กลยุทธ์ในการส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ให้งอกงาม เพิ่มมากขึ้นกว่าระดับที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เพื่อจะได้ ควบคุมผลลัพธ์การเรียนรู้ให้เป็นไปในระดับที่ต้องการ  ผู้เขียนเรียบเรียงบทความฉบับนี้ขึ้น ด้วยความเชื่อว่า การเรียนรู้โดยผ่านการสะท้อนคิดในการศึกษาและการปฏิบัติการพยาบาล จะเป็นหนทางหนึ่ง ที่ช่วยให้พยาบาลสามารถสร้างและขยายความรู้จากการปฏิบัติงานในปรากฏการณ์จริง โดยการเชื่อมโยงความรู้ที่มีอยู่เดิม ไปสู่สถานการณ์ใหม่ และกลั่นกรองความรู้จากประสบการณ์การปฏิบัติงานไว้ให้เป็นมรดก ทางความรู้ของวิชาชีพได้อย่างแตกต่างจากการเรียนรู้ ในลักษณะอื่น พร้อมทั้งช่วยให้พยาบาลสามารถ ตัดสินใจเชิงจริยธรรมขณะปฏิบัติงานในสถานการณ์ที่ มีความซับซ้อนหรือขัดแย้งได้อย่างเหมาะสม  แต่เนื่องจากความคิดเป็นนามธรรม มองไม่เห็นจับต้องไม่ได้ การนําเสนอเรื่องเกี่ยวกับความคิดโดย การเขียนเป็นบทความจึงเป็นเรื่องที่มีความยากลําบาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจะนําเสนอเรื่องเกี่ยวกับการ สะท้อนคิด จะมีความยากลําบากเป็นทวีคูณ เพราะเป็นเรื่องความคิดที่เกิดจาก การสะท้อนของความคิดอีก ต่อหนึ่งอีกทั้งการเรียนรู้โดยผ่านการสะท้อนคิด ก็มีได้หลายระดับ ตั้งแต่ระดับความเข้าใจเบื้องต้นในชีวิต  ประจําวัน ไปจนกระทั่งระดับการปลดปล่อยตนเองสู่ความเป็นอิสระ อยู่เหนือสภาวะแวดล้อมและหลุดพ้นได้  ประกอบกับการสะท้อนคิดเป็นวิธีการเรียนรู้ขั้นสูงที่ต้อง อาศัยกระบวนการประจักษ์แจ้งภายในตนเองเป็นองค์  ประกอบ ซึ่งแต่ละคนอาจใช้เวลาในการเข้าถึงที่แตกต่างกัน  ฉะนั้นขอท่านผู้อ่านโปรดตั้งสติในการอ่าน อ่านอย่างใคร่ครวญทีละบรรทัด หรือบางตอนอาจต้องอ่านทีละวลี หรือทีละคํา และหากมีโอกาสอาจรวมกลุ่มผู้ที่มีความสนใจตรงกัน เพื่อสะท้อนคิดร่วมกัน โต้ตอบกัน ในลักษณะการสื่อสารสองทาง เพื่อช่วยส่งเสริมให้มีการสะท้อนคิด ในเนื้อหาได้อย่างลึกซึ้งกว้างขวางเพิ่มมากขึ้น