ความคิดวิจารณญาณ : ตอนที่ 1 ความสำคัญต่อการเรียนการสอนทางการพยาบาลและคุณลักษณะ

Critical Thinking : Part I Its Improtance for Learning and Teaching in Nursing and its Characteristics

Abstract

ทําไมต้องมีความคิดวิจารณญาณ?  ความพยายามที่จะมุ่งเน้นให้นักศึกษาพยาบาล เรียนรู้อย่างมีความคิดวิจารณญาณ เป็นเรื่องใหม่ใน วงการศึกษาพยาบาล โดยมีจุดเริ่มต้นของการเล็งเห็น ความสําคัญในเรื่องนี้จาก National League for Nursing (NLN) ในสหรัฐอเมริกา เมื่อปี พ.ศ. 2532 นี้เอง (Dexter et al., 1997) กลุ่มนักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญทั่วประเทศอเมริกาได้พิจารณาร่วมกันถึง การนําวิชาชีพพยาบาลไปสู่ความเป็นสากลและพัฒนา คุณภาพการบริการพยาบาล และสรุปได้ว่า ปัจจุบันนี้การเปลี่ยนแปลงขององค์ความรู้ในหลาย ๆ สาขาวิชารวมทั้งในวงการแพทย์ ดูจะไม่หยุดยั้ง ความรู้เก่าและสิ่งที่เคยทําแบบเก่า ๆ ก็ดูจะไม่เหมาะสมและด้อยคุณภาพ เมื่อเทียบกับความรู้ใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นยกตัวอย่างเช่น เมื่อมีการค้นพบโรคใหม่ ยาใหม่หรือเทคโนโลยีใหม่ การดูแลผู้ป่วยแบบเดิมก็อาจจะต้องกลายเป็น เพียงตํานานและความทรงจําที่เล่าสืบต่อมา เพื่อให้พยาบาลรุ่นลูกรุ่นหลานได้เรียนรู้  เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ววิธีการเรียนการสอน แบบดั้งเดิมก็คงจะไม่เหมาะสม กับเหตุการณ์และองค์ความรู้ที่ไม่เคยหยุดนิ่ง หากจะสอนให้นักศึกษาพยาบาล เรียนรู้โดยการท่องจําให้ขึ้นใจ และทําตามคําสอนของอาจารย์อย่างที่เคยเป็นมาก็คงจะทําให้นักศึกษา มีโอกาสที่จะเปิดใจรับและเรียนรู้ในสิ่งใหม่ ๆ ได้ไม่ดีนัก แต่ถ้าหากการสอนโดยให้นักศึกษาพยาบาล รู้ที่จะใช้ความคิดวิจารณญาณปลูกฝังให้กระบวน ความคิดเช่นนี้ฝังอยู่ในสายเลือดของการเป็นพยาบาล ก็จะเป็นการถ่ายทอดวิธีการตกปลา เพื่อการยังชีพในอนาคต และเสาะแสวงหาปลาใหม่ ๆ ได้เสมอแม้ปลาบางชนิดอาจจะสูญพันธุ์ไป หรือปลาพันธุ์ใหม่ ๆ ที่เพิ่งค้นพบจะเริ่มปรากฎ แทนที่จะเป็นการแจกจ่ายปลาให้พอรับประทานเป็นวัน ๆ ไป ฉะนั้นการปลูกฝังให้นักศึกษาพยาบาล รู้จักการใช้ความคิดวิจารณญาณก็ อุปมาดั่งการสอนวิธีตกปลา เพื่อให้นักศึกษาได้มีอาวุธทางปัญญา ที่ใช้เท่าไรก็ไม่ล้าสมัยและไม่มีวันหมด