ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยหลังผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียม ในสถาบันราชประชาสมาสัย

Factors Affecting Self-Care Behaviors of Postoperative Cataract Patients with intraocular lens implant in the Rajprachasamasai Institute

Abstract

การวิจัยเชิงพรรณนา แบบภาคตัดขวางมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับปัจจัยความเชื่อด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม ระดับพฤติกรรมการดูแลตนเองและปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยหลังผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียมในสถาบันราชประชาสมาสัย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยโรคต้อกระจกหลังผ่าตัดที่มาติดตามการรักษาหลังการผ่าตัดใส่เลนส์แก้วตาเทียม 7 วัน จำนวน 260 คน เลือกโดยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น ได้แก่ แบบวัดระดับการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และระดับพฤติกรรมการดูแลตนเอง ระหว่างเดือน สิงหาคม 2565 ถึงเดือนมกราคม 2566 วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิเคราะห์ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงร้อยละ 60.4 อายุเฉลี่ย 62 ปี ระดับการรับรู้ด้านความเชื่อด้านสุขภาพระดับมาก ระดับการสนับสนุนทางสังคมระดับมาก และระดับพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยที่มารับการผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียมในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย = 4.17, S.D. =0.41, ค่าเฉลี่ย = 3.74  S.D. = 0.56 และ ค่าเฉลี่ย = 4.31 S.D. = 0.57 ตามลำดับ) และพบว่าความเชื่อด้านสุขภาพด้านความรุนแรงของภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียม การได้รับการสนับสนุนจากบุคคลในครอบครัว การได้รับการสนับสนุนจากพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยหลังผ่าตัดต้อกระจก และการได้รับข้อมูลข่าวสารจากแหล่งต่างๆ (ßeta = .409, p<0.01, ßeta = .409, p<0.01, ßeta = .432, p<0.01, ßeta = -.339, p<0.01, ßeta = .168, p<0.01 ตามลำดับ) สามารถทำนายพฤติกรรมการดูแลตนัเองของผู้ป่่วยได้ร้อยละ 38.7 (R2 = .387) จากผลการศึกษาดังกล่าว มีข้อเสนอแนะว่า ควรนำปัจจัยความเชื่อด้านสุขภาพ ที่ทำให้เกิดความรุนแรงของภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียม ไปใช้ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยหลังผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียมที่ถูกต้องเหมาะสม  The objective of this cross-sectional study was to examine the factors related to self-care behaviors among patients who underwent cataract surgery with intraocular lens implantation at Rajprachasamasai Institute. This study included 260 patients who underwent cataract surgery with intraocular lens implantation at the 7th postoperative. The sample was recruited using simple random sampling.  Data was collected using questionnaires that measured the levels of health belief, social support, and self-care behaviors between August 2022 and January 2023. The data were analyzed using frequency analysis, percentage, mean, standard deviation, and multiple regression analysis. The findings showed that most participants were female (60.4%), with an average age of 62 years. The participants showed high levels of health belief, social support, and self-care behaviors of post-cataract intraocular lens surgery (mean = 4.17, SD = 0.41; mean = 3.74, SD = 0.56; and mean = 4.31, SD = 0.57, respectively). Furthermore, it was found that the severity of postoperative complications. Factors such as family members and nurses’ support and information gathering influenced the participants’ self-care behaviors (β = .409, p < 0.01; β = .409, p < 0.01; β = .432, p < 0.01; β = -.339, p < 0.01; and β = .168, p < 0.01, respectively). These predictors could together explain 38.7% of variance in self-care behaviors of postoperative cataract patients with intraocular lens implant. (R2 = .387) Based on the study’s findings, it is recommended to pay attention to the patients’ health beliefs and to the factors associated with the severity of postoperative complications following cataract intraocular lens surgery to encourage appropriate self-care behaviors among patients in the postoperative period.