โครงสร้างและโครงสร้างละเอียดของลำไส้ของพยาธิใบไม้ตับอ่อน

Eurytrema pancreaticum Histology and ultrastructure of caeca of Eurytrema pancreaticum

Abstract

จากการนำพยาธิใบไม้ตับอ่อน Eurytrema pancreaticum ระยะตัวเต็มวัยมาศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์และกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องผ่าน พบว่าลำไส้พยาธิชนิดนี้มีลักษณะเป็นท่อยาวปลายตัน 2 ท่อ ส่วนต้นต่อมาจากหลอดอาหาร (esophagus) ซึ่งต่อมาจากคอหอย (pharynx) และช่องปาก (mouth cavity) ที่ล้อมรอบด้วย oral sucker ตามลำดับ ผนังสำไส้บุด้วยเซลล์เยื่อบุชั้นเดียวล้อมรอบด้วยกล้ามเนื้อบาง ๆ และเซลล์ค้ำจุน (parenchymal cell) รูปร่างและองค์ประกอบของเซลล์เยื่อบุผิวของลำไส้มีลักษณะแตกต่างกันตามภาวการณ์หดหรือขยายตัวของลำไส้ ในขณะที่ลำไส้หดตัวเซลล์เยื่อบุมีลักษณะคลายปิรามิด นิวเคลียส อยู่บริเวณฐานเซลล์ เยื่อหุ้มเซลล์บริเวณฐานพับไปมา (basal infolding) และยื่นเข้าไปประมาณ 2 ใน 3 ส่วนของไซโตพลาซึมผิวด้านบนของเซลล์ประกอบด้วย cytoplasmic process และ cytoplasmic lamella จำนวนมากยื่นเข้าไปภายในช่องว่างของลำไส้ภายในไซโตพลาซึมพบ secretory granules, lipid droplets, mictochodria และ rough endoplasmic reticulum (RER) จำนวนมากกระจายอยู่ทั่วไป ในขณะที่ลำไส้ขยายตัวเต็มที่นั้นบุด้วยเซลล์เยื่อบุผิวทรงสั้น ไม่พบการพับตัวของเยื่อหุ้มเซลล์บริเวณฐานเซลล์ที่ผิวด้านบนของเซลล์พบ cytoplasmic process ขนาดเล็กและสั้น ระยะห่างระหว่าง cytoplasmic lamella กว้างขึ้น และภายในไซโตพลาซึมพบ secretory granule กระจายอยู่ห่าง ๆ และพบ endocytic vacuole และ lipid droplets กระจายอยู่ทั่วไป จากข้อมูลนี้สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการศึกษาผลกระทบของยาฆ่าพยาธิ หรือสมุนไพรต่าง ๆ ที่ออกฤทธิ์ผ่านเซลล์เยื่อบุลำไส้ตลอดจนการศึกษาชนิดของสารคัดหลั่งจากลำไส้พยาธิชนิดนี้ต่อไป  Histology and ultrastructure of the gut epithelium of the pancreatic fluke, Eurytrema pancreaticum, are revealed by the light and transmission electron microscopes. This parasite has two close-end tubular caeca which continue from the esophagus, pharynx and oral sucker respectively, and extends to the posterior part of the body. The caeca line with a single layer of epithelial cells and surround with thin muscle and parenchymal cells. The shapes and structure of epithelial cell of the caeca depended on their dilated condition. For the constricted caecum, the epithelial cells have pyramidal shape with large and long cytoplasmic processes and lamellae at the apical domain, and numerous basal inflolding at the basal domain. Their cytoplasm contains numerous secretory granules and lipid droplets. In case of fully-dilated caecum, the wall is lined with flat epithelial cells with short and small cytoplasmic processes at the apical surface and smooth basal plasma membrane. They contain numerous endocytic vacuoles in all part of the cell, some excretory granules at the apical surface, and some large lipid droplets particularly in the basal domain of their cytoplasm. This finding will be used as a basic knowledge for studying effects of drugs and herbs reacted to the gut wall and types of excretory-secretory antigens secreted from the gut epithelium.