การจำลองแบบพลวัตรเพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน ที่ส่งผลต่อปริมาณน้ำท่าในลุ่มน้ำท่าจีนตอนบน

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการจำลองแบบพลวัตรเพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินที่ส่งผลต่อปริมาณน้ำท่าในลุ่มน้าท่าจีนตอนบน โดยการประยุกต์ใช้แบบจำลองทางอุทกวิทยา (Soil and Water Assessment Tool; SWAT) ในการประเมินปริมาณน้ำท่าจากการใช้ประโยชน์ที่ดินจากเดือนมกราคม พ.ศ.2556 ถึงเดือนธันวาคม 2557 (กรณี 1) และสอบเทียบความถูกต้องของแบบจาลองจากข้อมูลการตรวจวัดของ 2 สถานี โดยปรับค่าสัมประสิทธิ์พารามิเตอร์ที่สำคัญโดยใช้โปรแกรม SWAT CUP ซึ่งความถูกต้องและความเหมาะสมพิจารณาจากค่าสัมประสิทธิ์ตัวกำหนด (R2) ความแม่นยาของแบบจาลอง (NSE) และร้อยละของความแตกต่าง (MSE) พร้อมทั้งจาลองสถานการณ์การใช้ประโยชน์ที่ดินในปี พ.ศ.2563 (กรณี 2) ผลการศึกษาที่ได้จากแบบจาลอง SWAT พบว่า ลุ่มน้าท่าจีนตอนบนมีขนาดพื้นที่ เท่ากับ 5,253.96 ตารางกิโลเมตร ความยาวลาน้า 1,906 กิโลเมตร แบ่งออกเป็น 14 ลุ่มน้าย่อย และ 286 หน่วยตอบสนองทางอุทกวิทยา จากการประยุกต์ใช้แบบจาลอง SWAT ในช่วงกรณี 1 พบว่า ลุ่มน้าท่าจีนตอนบนมีปริมาณน้าท่า เท่ากับ 374.74 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี ส่วนช่วงกรณี 2 คาดการณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นในปี พ.ศ.2563 พบว่า ปริมาณน้าท่าลดลง เท่ากับ 65.72 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี เมื่อเทียบกับช่วงกรณี 1 เนื่องการลดลงของพื้นที่ป่าไม้ผลัดใบและการเพิ่มขึ้นของพื้นที่พืชไร่