ความหลากชนิดของไลเคนในพื้นที่อนุรักษ์ป่าต้นน้ำร่องก่อ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
Species Diversity of Lichens in Rongkho Conserved Forest, Ubon Ratchathani University
Keywords:
ไลเคน , ความหลากชนิด , พื้นที่อนุรักษ์ป่าต้นน้ำร่องก่อAbstract
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความหลากหลายของไลเคนในพื้นที่อนุรักษ์ป่าต้นน้ำร่องก่อ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี โดยวิธีการสุ่มวางแปลงสำรวจขนาด 10 x 10 ตารางเมตร ในพื้นที่ป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง ป่ารุ่นสอง และป่ายางพารา ป่าละ 3 แปลงสำรวจ วางแปลงสำรวจขนาด 10 x 50 ตารางเซนติเมตร บนพรรณไม้ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 4.5 เซนติเมตร ที่ระดับความสูง 130 เซนติเมตร ในทิศตะวันออก จำนวนแปลงละ 10 ต้น รวมทั้งหมด 40 ต้น ใน 4 แปลงสำรวจ ทำการบันทึกชนิดและจำนวนแทลลัส จำแนกชนิดของไลเคนในห้องปฏิบัติการโดยการศึกษาโครงสร้างภายนอก ได้แก่ ประเภทของแทลลัส สี โครงสร้างสืบพันธุ์ โครงสร้างภายใน ได้แก่ สปอร์ และการนำมาทดสอบด้วย สารเคมี (spot test) 10% โปแตสเซียมไฮดรอกไซด์ (10% Potassium Hydroxide, KOH) โซเดียมไฮโปคลอไรท์ (Sodium Hypochlorite, C) และไอโอดีน (Lugal’s Iodine, I) เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงสี ผลการศึกษาพบไลเคนทั้งหมด 74 ชนิด 38 สกุล 19 วงศ์ ค่าดัชนีความหลากหลาย (Shannon – Wiener’s Index) สูงที่สุดที่บริเวณป่าดิบแล้ง รองลงมาคือ ป่าเต็งรัง ป่ารุ่นสอง และป่ายางพารา โดยมีค่าดัชนีความหลากหลายเท่ากับ 3.33 3.26 2.68 และ 2.23 ตามลำดับ ดัชนีค่าความสำคัญ (IVI) 5 อันดับแรก ได้แก่ Chrysothrix xanthine รองลงมาคือ Buellia curatellae Glyphis scyphulifera Dirinaria picta และ Lecanora helva โดยมีดัชนีค่าความสำคัญเท่ากับ 27.35 16.93 14.77 14.71 และ 13.60 ตามลำดับ The aim of this study was to investigate the diversity of lichens in Rongko Conserved Forest, Ubon Ratchathani University. Quadrat random sampling method with 10 x 10 m2 was used in dry deciduous dipterocarp forest, dry evergreen forest, secondary forest and rubber forest. Each quadrat sampling, 10 x 10 cm2 was laid on east side of trees that have bole diameter more than 4.5 cm at 130 cm above the ground, making up a total of 40 trees in 4 quadrats. Species of lichens and number of thalli in all quadrats were recorded. External structure; type of thallus, color, reproductive structure, internal structure; spore and spot tests with 10% Potassium Hydroxide (KOH) Sodium Hypochlorite (C) and Iodine (I) for color changes were used for lichen identification. The result showed that 74 species 38 genera 19 family were identified. The highest Shannon – Wiener's Index was found in the dry evergreen forest followed by dry deciduous dipterocarp forest, secondary forest and rubber forest at 3.33, 3.26, 2.68 and 2.23, respectively. The five highest importance value index (IVI) were Chrysothrix xanthina followed by Buellia curatellae, Glyphis scyphulifera, Dirinaria picta and Lecanora helva at 27.35, 16.93, 14.77, 14.71 and 13.60, respectively.References
Bahakheeree, M., Damrongrak, P., Rungpitukchai, C., Ayaekachi, P., Tohmoh, S., & Manae, N. (2014). Diversity of Lichens in Lampaya Valley, Mueang District, Yala Province (Research Report). Retrieved March 20, 2018, from http://wb.yru.ac.th/handle/yru/183.
Buaruang, K., Boonpragob, K., Mongkolsuk, P., Sangvichien, E., Vongshewarat K., Polyiam, W., Rangsiruji, A., Saipunkaew, W., Naksuwankul, K., Kalb, J., Parnmen, S., Kraichak, E., Phraphuchamnong, P., Meesim, S., Luangsuphabool, T., Nirongbut, P., Poengsungnoen, V., Duangphui, N., Sodamuk, M., Phokaeo, S., Molsil, M., Aptroot, A., Kalb, K., Lücking, R., & Lumbsch, H. T. (2017). A new checklist of lichenized fungi occurring in Thailand. MycoKeys 23, 1-91.
Dathong, W. (2016). Epiphytic lichen diversity in different areas of Nakhon Ratchasima, Thailand. Suranaree Journal of Science and Technology, 23(2),135-140.
Forest Biodiversity Division. (2009). Diversity of Lichens at Khoa Yai National Park. Retrieved April 17, 2018, from https://bit.ly/35BCKke
Johansson, P., Rydin, H., & Thor, G. (2007). Tree age relationships with epiphytic lichen diversity and lichen life history traits on ash in southern Sweden. Ecoscience, 14(1), 81-91.
Kesonbua, W., & Udomsirichakorn, K. (2013). A field guide to plants of Ubon Ratchathani University Botanical Garden. Ubon Rachathani: Ubon Ratchathani University.
Käffer, M. I., Ganade, G., & Marcelli, M. P. (2009). Lichen diversity and composition in Araucaria forests and tree monocultures in southern Brazil. Biodiversity and Conservation ,18, 3543–3561.
Lange, O. T., Green, T. G. A., & Heber, U. (2001). Hydration-dependent photosynthetic production of lichen: What do laboratory studies tell us about field performance?. Journal of experimental botany, 52, 2033-2042.
Lichen Research Unit Ramkhamhaeng University. (2018). Lichens. Retrieved March 20, 2018, from http://www.lichen.ru.ac.th/index.php/lichen.
Mattika, S., & Pachara, M. (2014). Lichen in Mangrove Forest at Koh Rua Sri, Trat Province in the Eastern, Thailand. In Proceedings of the 40th Congress on Science and Technology of Thailand (STT40). (p. 826-830). Khon Kaen: Khon Kaen University.
Poengsungnoen, V., Mongkolsuk, P., Boonpragob, K., & Manoch, L. (2010). Diversity of the lichen family Graphidaceae in Phu Luang Wildlife Sanctuary, Loei province. Thai Journal of Botany, 2, 73-79.
Rungphithakchai, C., Rakkaphan, L., Thongchai, A., Kaew-on, S., & Pangsuban, S. (2016). Diversity of Lichens in Yala Rajabhat University: Air Pollution Bioindicator. YRU Journal of Science and Technology, 1(2), 31-41.
Saipunkaew, W., Wolseley, P. A., & Chimonides, P.J. (2005). Epiphytic lichens as indicators of environmental health in the vicinity of Chiang Mai city, Thailand. Lichenologist ,37(4), 345-356.
Santanoo, S. (2013). The Importance of Aspect Orientation and Water Treatment on the Survival and Growth of the Lichen Parmotrema tinctorum (Nyl.) Hale Transplanted onto a Synthetic Substrate in the Tropics. A thesis for the degree of Master of Science, Ramkhamhaeng University.
Seaward, M. R. D. (2008). Environmental role of lichens. In Nash, T.H, III. Lichen Biology. 2nd ed. (pp. 274 – 298). Cambridge: Cambridge University Press.
Senglek, S., Polyiam, W., & Boonprakob, K. (2011). Species diversity and distribution pattern of lichens along altitudinal gradient at Khao Yai National Park. In The 37th Congress on Science and Technology of Thailand. (p. 1-9) Bangkok: Mahidol University.
Somnuek, C., Poengsungnoen, V., KhamChatra, N., & Nongnutch, K. (2017). Lichens on Nature Trail in Plant Genetic Conservation Project, Rambhai Barni Rajabhat University, Chanthaburi Province. KKU Science Journal, 45(1), 193-199.
Thanomchit, R., Boonpeng, C., & Boonpragob, K. (2009). Biodiversity of lichens in public parks in Bangkok. In Proceeding The 3rd Botanical Conference of Thailand. (pp. 99-103). Department of Plant Science, Faculty of Science, Mahidol University.
Thienhirun, S., Sompheewong, W., Pannangrong, N., & Esdra, K. (2011). Diversity of lichens in Kut Chap Forest Udon Thani. Bangkok: War veterans organization of Thailand printing.
Vasun, P., & Patchaea, M. (2015). Biodiversity of the Lichen Family Graphidaceae in Mangrove Forest, Rayong Province. In Proceeding the 41th Congress on Science and Technology of Thailand (STT41). (pp. 520-523). Nakhon Ratchasima: Suranaree University of Technology.
