การศึกษาอัตลักษณ์การทอเสื่อกกจันทบุรีในอดีต : กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมท้องถิ่น และหอจดหมายเหตุแห่งชาติจันทบุรี

A study of the identity of folk wisdom of early Chanthaboon reed mat : the case of local culture museums and national archives Chanthaburi branch

Abstract

"การทอเสื่อกกจันทบูร" เป็นอัตลักษณ์และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีคุณค่าทางวัฒนธรรม แต่เอกสารรวบรวมข้อมูลการทอเสื่อกกจันทบูรมีจำนวนน้อย เช่น ในส่วนพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่จัดแสดงประวัติและต้นกำเนิดของเสื่อกกจันทบูรมีเอกสารหลัก 1 เล่ม การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาตัวแปรที่สามารถสื่อสารอัดลักษณ์และภูมิปัญญาในอดีต รวบรวมเป็นผลการศึกษาสำหรับผู้สนใจนำไปใช้ประโยชน์ทางการออกแบบ กำหนดพื้นที่ในการ ศึกษา คือ จังหวัดจันทบุรี ใช้วิธีเก็บรวบรวมข้อมูล 2 รูปแบบ 1) การทบทวนวรรณกรรม เนื่องจากมีเอกสารอยู่น้อยมากจึงศึกษาจากหนังสือ เอกสารจากส่วนราชการและเอกสารจดหมายเหตุที่มีการกล่าวถึงเรื่องราวการทอเสื่อกกจันทบูรในหอจดหมายเหตุแห่งชาติจันทบุรี 2) การสำรวจเชิงประจักษ์ และการสัมภาษณ์มัคคุเทศก์ประจำพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมท้องถิ่นในจังหวัดจันทบุรี วางกรอบแนวความคิดในการวิจัยเป็นการศึกษาตรวจสอบสามเส้าด้านข้อมูลทำการตรวจสอบแหล่งที่มาของข้อมูล 3 แหล่ง คือ บุคคล เวลา และสถานที่ ก่อนวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อเพิ่มความนำเชื่อถือของผลวิเคราะห์ จึงวิเคราะห์แยกประเภทข้อมูลเป็นหมวดหมู่ เพื่อสรุปตัวแปรที่สามารถ สื่อสารอัตลักษณ์และภูมิปัญญาการทอเสื่อกกจันทบูรในอดีต พบว่าอัตลักษณ์ของเสื่อกกจันทบูรในอดีตสามารถสื่อสารผ่านตัวแปรต่าง ๆ 10 ตัวแปร คือ ความยอมรับการทอเสื่อกกจันทบูรว่าเป็นภูมิปัญญาของชาวจันทบุรี เอกลักษณ์ของพันธุ์กก วิธีการขึ้นเงาของเส้นกก ความสามารถกันเชื้อราของเส้นใยกก สีและการย้อมสีเส้นกก วิธีการทอเสื่อกก ลวดลายในการทอเสื่อกก ความยอมรับในชนิดผลิตภัณฑ์จากเสื่อกก ตราสินค้ารับประกันคุณภาพของผลิตภัณฑ์จากเสื่อกก และการบรรจุหีบห่อของผลิตภัณฑ์จากเสื่อกก นำมาแบ่งตัวแปรเป็น 2 รูปแบบ คือ รูปแบบอัตลักษณ์ที่จับต้องได้ และรูปแบบอัตลักษณ์ที่จับต้องไม่ได้ เพื่อสรุปเป็นแนวทางการนำอัตลักษณ์และภูมิปัญญาการทอเสื่อกกจันทบูรในอดีตไปใช้ประโยชน์ทางการออกแบบ โดยแนะนำให้ใช้รูปแบบอัตลักษณ์ที่จับต้องได้ และยกตัวอย่างการออกแบบเครื่องประดับที่ใช้แรงบันดาลใจจากเอกลักษณ์ของพันธุ์กก สีและการย้อมสีเส้นกก  Chanthaboon reed mat is an identity and folk wisdom that has culture values. However, the documents gathering data and stories of the chanthaboon reed mat are rare - ly found. For example, the local museum where the histories and origins of the chanthaboon reed mat are collected, has only one main document. This research aims to study the variables that can communicate with the identity and the folk wisdom of the early chanthaboon reed mat, and to collect the results of the survey for people who are interested to utilize for design. The gathering area was in Chanthaburi Province. There were two choices for data collections 1) The literature reviews, due to there were very few publishing documents. Therefore, we studied from books, official documents, and archival documents relating to chanthaboon reed mat at the National Archives Chanthaburi Branch instead. 2) The empirical survey and the interviews of the local guides were at the local culture muse - ums. The conceptual framework of the research was studied the triangulation data and examined from three data sources (person, time, and place) before analyzing data in order to increase reliability. After that, data were analyzed by separating them into categories for summarizing the variables that could communicate with the identity and the folk wisdom of the early chanthaboon reed mat. The result of this research was found that there were ten variables: the acceptance on chanthaboon reed mat as the folk wisdom of Chanthaburi Province, the identity of the reed species, the shining method, the fungicide of the reed lines, the coloring and dyeing of the reed lines, the weaving method, the reed mat patterns, the acceptance of the reed band products, the quality assurance logo images of the reed mat products, and the packaging of the reed mat products. The variables dividing into two groups (tangible identity patterns and intangible identity patterns) In conclusion, it is a guide to the use of identity and wisdom to weave the chanthabool mat in design using tangible identity patterns and give examples of jewelry designs inspired by the uniqueness of the early breed. Reed dyeing and dyeing.