ศักยภาพวัดเขาบางทรายเพื่อวางแผนพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดชลบุรี

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทความสำคัญและศักยภาพที่เป็นคุณสมบัติของวัดเขาบางทราย เพื่อวางแผนพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดชลบุรี โดยทำการศึกษาบทบาทและความสำคัญของวัดในด้านประวัติศาสตร์ ด้านทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ด้านทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยวทางศิลปวัฒนธรรม ได้แก่ โบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และประเพณีวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง ผู้วิจัยได้ดำเนินการศึกษาด้วยวิธีสำรวจภาคสนามประกอบการสัมภาษณ์ผู้รู้ และตรวจสอบกับเอกสารตีพิมพ์ที่เกี่ยวข้อง สรุปผลการวิจัยได้ดังนี้ วัดเขาบางทรายมีประวัติความเป็นมาโดดเด่นทางด้านประวัติศาสตร์ มีความเกี่ยวเนื่องกับพระมหากษัตริย์ มาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายจนถึงรัตนโกสินทร์ ดังเช่น เป็นสถานที่ใช้ประกอบพระราชพิธีถือน้ำพิพัฒสัตยาในอดีตจนกระทั่งปัจจุบันรวมทั้งหน่วยงานของจังหวัดยังใช้ประกอบพิธีเสกน้ำพระพุทธมนต์ศักดิ์สิทธิ์ในครั้งงานเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ และ 6 รอบ จนถึงโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระชนมายุครบ 80 พรรษา ในวันที่ 5 ธันวาคม 2550 เนื่องด้วยวัดนี้มีบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ศักยภาพในด้านทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติจากสภาพแวดล้อมวัดนี้ตั้งอยู่บริเวณเขาบางทราย ซึ่งอุดมสมบูรณ์ไปด้วยพรรณไม้ ให้ความร่มรื่น เหมาะแก่การท่องเที่ยวชมทัศนียภาพที่เป็นธรรมชาติ มีจุดมุมมองหลายด้าน คือ ทัศนียภาพเมือง ทะเล และภูเขา ศักยภาพด้านโบราณสถาน วัดเขาบางทรายประกอบด้วยสิ่งที่สำคัญในเขตพุทธวาส และเขตสังฆาวาส ล้วนมีคุณค่าทางด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดี และประวัติศาสตร์ศิลป์ ตามรูปแบบเป็นตัวแทนของยุคสมัย นับว่าเป็นแหล่งดึงดูดใจต่อนักท่องเที่ยวมานมัสการเคารพบูชาสิ่งสำคัญในทางพระพุทธศาสนา เช่น รอยพระพุทธบาทวัดเขาบางทรายตามที่พระมหากษัตริย์ในอดีตทรงพระราชดำเนินเสด็จมาวัดนี้ศักยภาพด้านประเพณีวัฒนธรรมของชุมชนท้องถิ่นประเพณีที่สำคัญและโดดเด่น ได้เป็นประเพณีของจังหวัด ได้แก่ประเพณีตักบาตรเทโว กิจกรรมสำคัญ คือ ประเพณีตักบาตรข้าวต้มทาง อันเป็นสีสันทางวัฒนธรรมของท้องถิ่นจังหวัดชลบุรี  The purpose of this study was to investigate the roles, the importance, and the potential of Wat Khao-Bangsai for its development planning to become one of tourism resources in Chonburi Province. The study was focused on the roles and importance in the aspects of history, natural tourism resources, and arts and culture tourism resources in relation to historical site, ancient remains, works of art, and relevant customs and culture. The study was conducted by means of field survey, informant interview, and related publications search. The findings revealed as follows: Wat Khao-Bangsai has an outstanding history in the historical aspect in that it has a connection with the kings since the late Ayuddhaya Period until that of Rattanakosin. It has been used as the venue for the Royal Ceremony of Drinking the Water of Allgiance to the King from those days up to now. Also, it is the venues for governments provincial organizations to perform the ceremony of consecration holy water in the celebrations of His Majesty the King's 5-Cycle and 6-Cycle Birthday Anniversary, and the celebration of His Majesty the King's 80-Year Anniversary on the 5th of December 2007 because of its holy water pond. In the aspect of natural tourism resources, Wat Khao-Bangsai is located in the area of Bangsai Hill, where there are plenty of trees providing pleasant shade. It is thus an appropriate place for natural scenery sightseeing. In fact, there are many beautiful scenic points including city, sea, and mountain views. In the aspect of historical site, Wat Khao-Bangsai consists of important things in both of Buddha Images zone and Buddist monks residence zone valuable in history, archeology, and art history, representing the form and pattern of an era. Besides, it is a tourist attraction for paying homage to important things in Buddhism, e.g. Lord Buddha's footprints at Wat Khao-Bangsai, where the former kings used to visit. Finally, in the aspect of customs and culture of local communities, the most important and most popular custom of Chonburi Province is Tak Bat Thevo, which becomes the highlight of local culture of the people in Chonburi Province.