องค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิผลภาวะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

The Factors of E-Leadership Characteristics and Factors Affectinge-Leadership Effectiveness for Basic Education Principals

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา และตรวจสอบแบบจำลองเชิงทฤษฎีขององค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐานกับข้อมูลเชิงประจักษ์ เพื่อทดสอบความไม่แปรเปลี่ยนขององค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ระหว่างลักษณะของสถานศึกษา และเพื่อศึกษาอิทธิพลของตัวแปรต่างระดับ ทั้งในระดับนักเรียน ระดับห้องเรียน และสถานศึกษาที่มีต่อประสิทธิผลภาวะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ โดยองค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ มี 6 ด้านประกอบด้วย 1) คุณลักษณะด้านความเป็นผู้นำและวิสัยทัศน์ 2) คุณลักษณะด้านการเรียนรู้และการสอน 3) คุณลักษณะด้านความสามารถเชิงผลิตภาพและความชำนาญเชิงวิชาชีพ 4) คุณลักษณะด้านการสนับสนุนส่งเสริมการจัดการและการปฏิบัติ 5) คุณลักษณะด้านการวัดและประเมินผล 6) คุณลักษณะด้านสังคม กฎหมายและจริยธรรม ปัจจัยระดับนักเรียนมี 3 ตัวแปร ประกอบด้วย 1) การสนับสนุนของผู้ปกครองในการเรียนรู้เทคโนโลยีสารสนเทศ 2) รายได้ของผู้ปกครองและ 3) การใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศในการเรียนรู้ ปัจจัยระดับห้องเรียนมี 3 ตัวแปร ประกอบด้วย 1)การพัฒนาวิชาชีพครู 2) ภูมิหลังทางเทคโนโลยีของครู และ 3) การบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศในหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอน ปัจจัยระดับสถานศึกษา มี 4 ตัวแปร ประกอบด้วย 1) คุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ของผู้บริหารสถานศึกษา 2) การกำหนดกลยุทธ์และนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศ 3)การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานเทคโนโลยีสารสนเทศ และ 4) การสนับสนุนของคณะกรรมการสถานศึกษาและชุมชน  กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยประกอบด้วย ผู้บริหารโรงเรียนตามโครงการหนึ่งอำเภอหนึ่ง โรงเรียนในฝัน 35 คน ผู้บริหารโรงเรียนปกติ (ขนาดใหญ่) ครูชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จำนวน 170 คน นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จำนวน 1,700 คนรวมกลุ่มตัวอย่างทั้งสิ้น 1,940 คน กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย เป็นแบบสอบถาม 3 ฉบับ คือ ฉบับนักเรียน ฉบับครู และฉบับผู้บริหาร สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับขั้นตอนที่หนึ่ง และอันดับขั้นตอนที่สองการวิเคราะห์กลุ่มพหุ โดยใช้โปรแกรม LISREL 8.72 และการวิเคราะห์พหุระดับ 3 ระดับ ด้วยโปรแกรม HLM 6.02 Student Version  ผลการวิจัยปรากฏดังนี้ 1. ผลการพัฒนาแบบจำลองเชิงทฤษฎี พบว่า องค์ประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ) สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นคุณลักษณะรวมที่วัดจากคุณลักษณะหลัก 6 ด้าน และคุณลักษณะย่อย 31 ตัวแปรในรูปของแบบจำลอง การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับขั้นตอนที่สอง 2. ผลการวิเคราะห์แบบจำลองประกอบคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ) สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พบว่า มีความกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์ เป็นไปตามสมมติฐานของการวิจัย โดยน้ำหนักองค์ประกอบของคุณลักษณะหลักทั้ง 6 คุณลักษณะ มีค่าเป็นบวกและมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.1 ทั้งนี้ คุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ซึ่งเป็นคุณลักษณะรวมให้ความสำคัญกับความสามารถเชิงผลิตภาพและความชำนาญเชิงวิชาชีพเป็นลำดับแรก รองลงมาคือคุณลักษณะด้านการเรียนรู้และการสอน ส่วนคุณลักษณะที่มีความสำคัญ ลำดับสุดท้ายคือ คุณลักษณะทางสังคม กฎหมายและจริยธรรม 3. ผลการวิเคราะห์กลุ่มพหุ พบว่า แบบจำลองคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ) สำหรับผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ระหว่างผู้บริหารโรงเรียนในฝันกับผู้บริหารโรงเรียนปกติ (ขนาดใหญ่) สอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ และมีรูปแบบไม่แปรเปลี่ยน ระหว่างลักษณะของสถานศึกษา และเมื่อนำมาวิเคราะห์ค่าน้ำหนักองค์ประกอบของคุณลักษณะ หลัก 6 ด้าน โดยเปรียบเทียบระหว่างโรงเรียนในฝันและโรงเรียนปกติ พบว่า น้ำหนัก องค์ประกอบมีความแตกต่างกันระหว่างลักษณะสถานศึกษา ทั้งในประเด็นของค่าน้ำหนักองค์ประกอบ และลำดับความสำคัญขององค์ประกอบซึ่งเป็นไปตามสมมติฐานของการวิจัย 4. ผลการวิเคราะห์พหุระดับทั้ง 3 ระดับเป็นไปตามสมมติฐานของการวิจัยโดยในระดับที่ 1 หรือระดับนักเรียนพบว่าการใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศในการเรียนรู้ของนักเรียนและการสนับสนุนของผู้ปกครองในการเรียนรู้เทคโนโลยีสารสนเทศมีอิทธิพลต่อประสิทธิผลภาวะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ของผู้บริหารอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ส่วนค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยของรายได้ผู้ปกครองไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ 5. ผลการวิเคราะห์พหุระดับในระดับที่ 2 หรือระดับห้องเรียนพบว่าการบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศในหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนของครูและการพัฒนาวิชาชีพครูมีอิทธิพลต่อประสิทธิผลภาวะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ของผู้บริหารอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ .01 ส่วนค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยของภูมิหลังทางเทคโนโลยีของครูไม่มีนัยสำคัญทางสถิตินอกจากนั้นยังพบว่าการบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศในหลักสูตรและการเรียนการสอนของครูส่งผลต่อค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยการใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศในการเรียนรู้ของนักเรียนที่ได้จากการวิเคราะห์ระดับที่ 1 ด้วย  6. ผลการวิเคราะห์พหุระดับในระดับที่ 3 หรือระดับโรงเรียน พบว่าคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ) ของผู้บริหารและการสนับสนุนของคณะกรรมการสถานศึกษาและชุมชนมีอิทธิพลต่อประสิทธิผลภาวะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ของผู้บริหารอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ส่วนค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยของกลยุทธ์และการกำหนดนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศไม่มีนัยสำคัญทางสถิตินอกจากนี้ยังพบว่าคุณลักษณะผู้นำเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (คุณลักษณะของผู้นำในการบริหารจัดการเทคโนโลยีสารสนเทศ) ของผู้บริหารส่งผลต่อค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยของการบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศในหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนของครูและค่าสัมประสิทธิ์การถดถอยของการพัฒนาวิชาชีพครูที่ได้จากการวิเคราะห์ระดับที่ 2  The purposes of this study were to develop, test the goodness of fit and test invariance of the factors of E-Leadership characteristics models for basic education principals between school type. The Factors of E-Leadership characteristics models consisted of: 1) leadership and vision 2) learning and teaching 3) productivity and professional practice 4) support management and operation 5) assessment and evaluation 6) social, legal and ethics. Another purpose was, to investigate the multi-level factors, students’ level, classrooms’ level and schools’ level, influencing E-Leadership effectiveness. Students factors consisted of: 1) parents’ support of ICT learning 2) parents’ income, and 3) students’ ICT used. Classrooms’ factors consisted of: 1) teachers’ professional development 2) teachers’ ICT background 3) teachers’ ICT integrated in curriculum and teaching. Schools’ factors consisted of: 1) E-Leadership characteristics 2) ICT strategies and policies 3) ICT infrastructures development 4) school board and communities’ support.  The samples were acquired by multi-stage sampling, drawn from 35 lab school administrators, 35 large school administrators, 170 Mathayom 2teachers and 1,700 Mathayom 2 students, totally, there were 1,940 persons. Data collected by 3 versions of questionnaires were used with the samples.  The statistics used were percentage, mean, standard deviation, Pearson’s correlation coefficient, first and second order confirmatory factors analysis, multiple-group analysis by LISREL8.72, and the multi-level analysis by HLM 6.02 Student Version. The findings were as follows: 1. The factors of E-Leadership characteristics models for basic education principals, was the second order confirmatory factors analysis model, indicated by composite variable, 6 factors and 31 variables. 2. The factors of E-Leadership characteristics models were fitted with empirical data. The factor loading were positive and significant at .01 level, ranging from the highest factor loading, they were; productivity and professional practice, learning and teaching, finally, social legal and ethic.  3. The form of factors of E-leadership characteristics models invariance between school form, lab school and large school, but the loading and rank of factor were different.  4. For the students’ factors (students’ level), the study found 2 variables that significant positively affected E-Leadership effectiveness at.01 level, the parents’ support of ICT learning and students’ ICT used, but affect of parents’ income did not.  5. For the teachers’ factors (classrooms’ level), the study found 2 variables that significant positively affected E-Leadership effectiveness at.01 and .05 level, teachers’ ICT integrated in curriculum and teaching and teachers’ professional development, but teachers’ ICT background did not. Furthermore, teachers’ ICT integrated in curriculum and teaching positively affected to the slope of students’ ICT used from students’ level analysis. 6. For the principals’ factors (schools’ level), the study found 2 variables that significant positively affected E-Leadership effectiveness at.05 level, E-leadership characteristics and schoolboard and communities’ support, but ICT strategies and policies did not. Furthermore, E-leadership characteristics positively affected to the slope of teachers’ ICT integrated in curriculum and teaching and the slope of teachers’ professional development from classrooms’ level analysis.