รูปแบบการดำเนินงานและการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน เพื่อให้เป็นเขตพื้นที่ปลอดโรค อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ

Abstract

          การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการมีความมุ่งหมายเพื่อศึกษารูปแบบการดำเนินงาน และการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน เพื่อให้เป็นเขตพื้นที่ปลอดโรค อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ คัดเลือกกลุ่มเป้าหมายจากเครือข่ายผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง จำนวน 64 คน โดยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง ประยุกต์แนวคิดวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมในกระบวนการดำเนินงานและการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม แบบบันทึกการประชุม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ร้อยละ ค่าเฉลี่ย          ผลการวิจัยดำเนินงานและการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน เพื่อให้เป็นเขตพื้นที่ปลอดโรคอำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ การดำเนินงานตามกระบวนการวิจัยได้วางแผนการดำเนินกิจกรรมโดยได้แผนงานกิจกรรมที่ต้องดำเนินการร่วมกัน 5 กิจกรรม คือ การเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในคน การเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ การสำรวจและขึ้นทะเบียนสัตว์พาหะนำโรคพิษสุนัขบ้า การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ การควบคุมจำนวนสัตว์ในพื้นที่ จากการดำเนินกิจกรรมตามกระบวนการวิจัยพบว่าภาคีเครือข่ายมีการบูรณาการความร่วมมืออย่างมีส่วนร่วมทั้ง 3 หน่วยงานหลัก ได้แก่ หน่วยงานปศุสัตว์ สาธารณสุข และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทำให้ได้รูปแบบการดำเนินงานที่เรียกว่า รูปแบบการดำเนินงานโรคพิษสุนัขบ้าไตรภาคี Rabies Free Zone การวิเคราะห์ปัจจัยแห่งความสำเร็จและถอดบทเรียน พบว่า มีปัจจัยแห่งความสำเร็จ คือ การมีส่วนร่วม การบูรณาการการทำงานร่วมกันระหว่างภาคีเครือข่าย การประสานงาน และการดำเนินการอย่างเป็นระบบต่อเนื่อง           This action research was aimed to develop a model for implementation and surveillance of rabies in the community to become a rabies free zone in Meungbuengkan District, Buengkan Province. The 64 participants were selected from community stakeholders. Concepts applied were participatory action research and development process. Data were collected by questionnaire and focus group discussion. The results of the research and development model included five planned events: 1) surveillance of rabies in humans 2) surveillance of rabies in animals 3) surveying and registering of rabies vector species 4) vaccination against rabies in animals 5) control of dogs. From the analysis of the success factors and lessons learned, after the development of the operation at a high level, The key success factors were implementation and monitoring of rabies, the continuation of surveillance to achieve a disease-free zone, and continuation of the partners of the three major agencies, including local governments, public health, and livestock agencies.