ผลของรูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในจังหวัดตรัง
Effect of Health Promotion Model on the Quality of Life of the Elderly with Chronic Non-Communicable Diseases in Trang Province
Keywords:
ผู้สูงอายุ, โรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง, รูปแบบ, การส่งเสริมสุขภาพ, คุณภาพชีวิต, elderly, diabetes and hypertension, model, health promotion, quality of lifeAbstract
การวิจัยและพัฒนานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของรูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในจังหวัดตรัง แบบแผนการวิจัยประกอบด้วย การสร้างรูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในจังหวัดตรัง และศึกษาผลของรูปแบบฯ ต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ กลุ่มตัวอย่าง คือผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง จำนวน 40 คน คำนวณขนาดตัวอย่างจากค่าอิทธิพลของค่าเฉลี่ยตัวอย่าง กลุ่มเดียว โครงสร้างของรูปแบบประกอบด้วย กระบวนการ พัฒนาความรู้ ทักษะ และความสามารถในการดูแลตนเองของผู้ป่วย (Selfcare) โดยมีโค้ช (Coach) ซึ่งเป็นบุคคลในครอบครัวที่ดูแลผู้ป่วย โดยช่วยเหลือให้ผู้ป่วยสร้างและพัฒนาความสามารถของตนเอง กระตุ้นให้ผู้ป่วยมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมตามศักยภาพ ระยะเวลาในการเข้าร่วมโครงการ 4 เดือน ทำการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ก่อนและหลังเข้าร่วมโครงการฯ เครื่องมือที่ใช้คือ รูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพที่พัฒนาขึ้น แบบสัมภาษณ์เพื่อวินิจฉัยทางการศึกษาตามแนวคิด PRECEED-PROCEED แบบวัดพฤติกรรมสุขภาพ และแบบประเมินคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลก ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่าง มีความรู้ ความเชื่อและทัศนคติเกี่ยวกับโรคเบาหวานและ/ หรือโรคความดันโลหิตสูงดีขึ้น กลุ่มตัวอย่างมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ผลการศึกษานี้ชี้ให้เห็นว่า ผู้ดูแลหรือครอบครัวมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุการใช้กระบวนการกระตุ้นดึงศักยภาพบุคคล ครอบครัว ผ่านกิจกรรมในชีวิตประจำวัน และบูรณาการการทำงานร่วมกันกับชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อาสาสมัครสาธารณสุข และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข สามารถใช้เป็นแนวทางในการจัดบริการดูแลสุขภาพระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังต่อไป This research and development was aimed to study the effect of a health promotion model on the quality of life of the elderly patients with chronic non-communicable diseases in Trang Province. Building a Health Promotion Model for Elderly Patients with Non-Communicable Diseases, Trang Province. The research plan consisted of developing a health promotion model for the elderly with chronic non-communicable diseases in Trang Province and to determine the effect of the model on the quality of life. The study subjects consisted of 40 elderly patients with diabetes and/or hypertension. The sample size was calculated from the effect size of one group mean. The structure of the model consisted of developing knowledge, skills, and selfcare efficacy of the patients, with a coach who was a family member who took care of patient. The coach helped the patient build and develop the abilities, encourage the patient to improve and change his/her behavior according to the potential. The duration of the program was 4 months. Assessment of the patients’ quality of life before and after the intervention was conducted. The tools used included the development of the health promotion model, interview form for educational diagnosis (PRECEED-PROCEED framework), health behavior interview, and the WHO Quality of Life Assessment form. The study found that the subjects had better knowledge, beliefs and attitudes about diabetes and/or hypertension. The quality of life of the subjects was significantly improved. The results of this study suggested that the caregivers or families played an important role in improving the quality of life of the elderly. The process of stimulation drew on personal potentials through everyday activities and partnership between the community, local government, village health volunteers, and public health personnel could be used as a guideline for the provision of long-term health care services for the elderly with chronic non-communicable diseases.References
Adepu R, Rasheed A, Nagavi BG. Effect of patient counseling on quality of life in type-2 diabetes mellitus patients in two selected South Indian community pharmacies: A study. Indian Journal of Pharmaceutical Sciences 2007; 69 (4): 519-524.
Sendekie AK, Dagnew EM, Tefera BB, et alHealth-related quality of life and its determinants among patients with diabetes mellitus: a multicentre cross-sectional study in Northwest EthiopiaBMJ Open 2023; 13:e068518. doi: 10.1136/bmjopen-2022-068518.
Jeon YJ, Pyo J, Park YK, Ock M. Health behaviors in major chronic diseases patients: trends and regional variations analysis, 2008-2017, Korea. BMC Public Health 2020;20(1):1813. doi: 10.1186/s12889-020-09940-7. PMID: 33246439; PMCID: PMC7694307.
Kan W, Yang R, Tang M. Application research of chronic disease health management in an urban community based on the PRECEDE-PROCEED model in the long-term management of diabetes mellitus. Am J Transl Res2021;13(7):8142-8149. PMID: 34377298; PMCID: PMC8340156.
Bolarinwa OA, Ameen HA, Sanya EO, Kolo PM, Durowade KA, Uthman MB, et al. Pattern and predictive factors of health-related quality of life of patients with hypertension, diabetes and concomitant hypertension with diabetes in Ilorin, Nigeria. Niger Postgrad Med J 2016;23(4):182-190. doi: 10.4103/1117-1936.196252. PMID: 28000638.
Calano, BJD, Cacal, MJB, Cal, CB, et al. Effectiveness of a community-based health programme on the blood pressure control, adherence and knowledge of adults with hypertension: A PRECEDE-PROCEED model approach. J Clin Nurs 2019; 28: 1879- 1888. https://doi.org/10.1111/jocn.14787
Hardeman W, Sutton S, Griffin S, Johnston M, White A, Wareham NJ, et al. A causal modelling approach to the development of theory-based behaviour change programmes for trial evaluation. Health Educ Res 2005;20(6):676-87. doi: 10.1093/her/cyh022. Epub 2005 Mar 21. PMID: 15781446.
Manrique H, Halter J, Corsino L. Diabetes in older adults. Endocrine Society. [Internet]. 2022. [Cited 15 September 2022]. Available from: https://www.endocrine.org/
Vasan RS, Beiser A, Seshadri S, Larson MG, Kannel WB, D’Agostino RB, Levy D. Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: the Framingham Heart Study. JAMA. 2002; 287:1003-1010.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. [อินเตอร์เน็ต]. นครปฐม. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ.2562. สถาบันวิจัยประชากรและสังคมมหาวิทยาลัยมหิดล; 2563 [เข้าถึงเมื่อ 16 มกราคม 2565] เข้าถึงได้จาก : https://www.dop.go.th/download/ knowledge/th1610945020-322_0.pdf
สื่อมัลติมีเดียกรมอนามัย. [อินเตอร์เน็ต]. กรม อ. เผยผู้สูงวัยป่วยเบาหวานเป็นอันดับรองจากความดันแนะคุมอาหาร- น้ำตาล- ออกกำลังกาย. กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข. 14 พฤศจิกายน 2565. [เข้าถึงเมื่อ 16 มกราคม 2566]. เข้าถึงได้จาก :https://multimedia.anamai.moph.go.th/news/141165/
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดตรัง. รายงานโรคไม่ติดต่อเรื้อรังจังหวัดตรัง. ตรัง. 2563.
World Health Organization. [Internet]. Community-based health care, including outreach and campaigns, in the context of the COVID-19 pandemic. 2020. [Cited 15 September 2022]. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Comm_health_care-2020.1
Lemshow (1990) Lemeshow, S. Adequacy of sample size in health studies. Chichester [England]; New York : J. Wiley for the World Health Organization, 1990.
แว่นใจ นาคะสุวรรณ. ประสิทธิผลของรูปแบบการส่งเสริมสุขภาพต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชน. วารสารพยาบาลตำรวจ (2563). 12(1), 171-80.
Green W, Kreuter MW. Health program planning: An educational and ecological approach. 4th ed. New York: Emily Barrosse; 2005.
Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. 4th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson; 2002.
Leventhal H, Nerenz D, Steele D. Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, & Singer J, editor. A handbook of psychology and health. Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ; 1984. p. 219-52.
Blanchard PN, Thacker JW. Effective training systems strategies and practice (2thed.). New jersey: Peason Education; 2004.
กรมสุขภาพจิต. [อินเตอร์เน็ต]. เครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิตขององค์การอนามัยโลกชุดย่อฉบับภาษาไทย. กระทรวงสาธารณสุข. [เข้าถึงเมื่อ 16 มกราคม 2565] เข้าถึงได้จาก : https://dmh.go.th/test/whoqol/
สำนักส่งเสริมสุขภาพ. การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาว. พิมพ์ครั้งที่ 1. สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุข; 2523.
Gorina M, Limonero JT, Alvarez M. Educational Diagnosis of Self-Management Behaviours in Patients with Diabetes Mellitus, Hypertension and Hypercholesterolaemia Based on the PRECEDE Model: Qualitative Study. J. Clin. Nurs 2019; 28: 1745-59.
จินตนา อาจสันเทียะ. เรวดีทรรศน์รอบคอบ สฤษฎิ จันทร์หอม กาญจนา ปัญญาเพ็ชร์. (2558). การวิเคราะห์โยงใยเหตุปัจจัยสุขภาวะของผู้สูงอายุที่มีปัญหาโรคเรื้อรังในชุมชน กรุงเทพมหานคร. วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ 2558; 2(3):18-34.
Pender, N. J., Murdaugh, C. L., Parsons, M.A. Health promotion in nursing practice. 4th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson; 2002.
Harris, D., & McLean, R. (2006). Health coaching. In D. Rakel., & N. Faass (Eds.), Complementary Medicine in Clinical Practice (pp. 177-183). Sudbury, MA: Jones and Bartlett.
Willard-Grace R, Chen EH, Hessler D, DeVore D, Prado C, Bodenheimer T, et al. Health coaching by medical assistants to improve control of diabetes, hypertension, and hyperlipidemia in low-income patients: a randomized controlled trial. Ann Fam Med 2015; 13(2):130-8. doi: 10.1370/afm.1768. PMID: 25755034; PMCID: PMC4369595.
จำเนียร พรประยุทธ ชนัญชิดาดุษฎี ทูลศิริ และสมสมัย รัตนกรีฑากุล. ผลของโปรแกรมการชี้แนะต่อพฤติกรรมการควบคุมโรคเบาหวานและค่าเฉลี่ยน้ำตาลสะสมในผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์มหาวิทยาลัยบูรพา 2560; 25(4): 60-69.
