หมอพื้นบ้านกับการใช้สมุนไพร ในจังหวัดชลบุรี

Folk Healers and Herbal Use in Chonburi Province

Abstract

การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจข้อมูลทั่วไปและประสบการณ์การรักษาโรคและการใช้สมุนไพรของหมอพื้นบ้านในจังหวัดชลบุรี เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก รวบรวมการ ใช้พืชสมุนไพรในการรักษาโรคของหมอพื้นบ้าน และตรวจสอบชนิดและลักษณะทางพฤกษศาสตร์ สมุนไพรที่ใช้โดยศึกษาระหว่าง พ.ศ. 2551-2552 ผลการศึกษาพบว่า หมอพื้นบ้านในจังหวัดชลบุรี ที่ได้ให้สัมภาษณ์มีจำนวน 28 คน จาก 7 อำเภอ ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย (89%) ส่วนใหญ่มีประสบการณ์เป็นหมอยาสมุนไพร รักษาโรคหลายชนิด มีหมอเหยียบน้ำมัน 2 คน ใช้สมุนไพร รักษาพิษงู-งูสวัด 1 คน รักษาโรคมะเร็ง 6 คน รักษาโรคกระดูกทับเส้น 1 คน และดูแลสตรีหลังคลอด 1 คน ส่วนใหญ่ที่มาเป็นหมอพื้นบ้านเพราะได้รับการถ่ายทอดความรู้มาแล้วได้ช่วยเหลือผู้อื่นซึ่ง การรักษาได้ผลทำให้ผู้ป่วยหายดีขึ้น ทำให้มีความประทับใจจึงอยากช่วยเหลือผู้อื่นต่อ ได้สะสมประสบการณ์และยังได้สนใจศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมต่อเนื่อง มีการใช้สมุนไพรหลากหลายถึง 232 ชนิด ส่วนที่ได้นำมาศึกษาลักษณะทางพฤกษศาสตร์ 43 ชนิดจัดอยู่ใน 30 วงศ์ ได้นำมาเปรียบเทียบกับชื่อทั่วไปและชื่อวิทยาศาสตร์ และเปรียบเทียบสรรพคุณสมุนไพรจากคำบอกเล่าของหมอพื้นบ้านกับเอกสารอ้างอิง พบว่ามีสมุนไพรจำนวนมากสามารถนำมาใช้ประโยชน์และศึกษาต่อยอดได้  This qualitative study on folk medicine and herbal use in Chonburi Province, Thailand, was carried out by interviewing folk healers, collecting and identifying plant specimens during the year 2009-2010. Twenty eight folk healers from 7 districts of Chonburi Province were participated in this study. Most of the informants (89%) were male. The majority of these healers were herbalists, 2 were experts in hot oil foot compress therapy, 1 in healing snake bite and herpes Zoster, 6 used to heal cancer, 1 cured nerve and skeleton disorder, and 1 provided post-natal care. Learned from former traditional folk healers, these practitioners gained experiences and furthered self study. They had an intention to help the patients and the fact that the patients getting better encouraged them to continue providing the service. Two hundred and thirty two herbs were used to treat various diseases. Forty-three plant specimens from 30 families were identified. The indications of herbal use by folk healers were compared with published works. Many have the potential to be used for medicinal purposes and should be further investigated.