ความเชื่อและโลกทัศน์ในชุมชนแม่ใสผ่านวรรณกรรมมุขปาฐะ Beliefs and Worldviews in the Mae Sai Community through Oral Literature

Abstract

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อและโลกทัศน์ของชุมชนแม่ใสผ่านวรรณกรรมมุขปาฐะ จำนวนทั้งสิ้น 16 บท แบ่งเป็นประเภทภาษิต จำนวน 9 บท และประเภทความเชื่อและโชคลาง จำนวน 7 บท โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากปราชญ์ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในชุมชนแม่ใส จังหวัดพะเยา จำนวน 19 คน ผลการศึกษาพบว่า วรรณกรรมมุขปาฐะสามารถสะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อและโลกทัศน์ของคนในชุมชนบ้านแม่ใส ดังนี้ ด้านความเชื่อ แบ่งเป็น 2 ด้านย่อย คือ 1) ความเชื่อในด้านการให้กำลังใจ และ 2) ความเชื่อในการดำเนินชีวิตและการประกอบสัมมาอาชีพ ซึ่งด้านความเชื่อในการให้กำลังใจจะปรากฏในพิธีสืบชะตาหมู่บ้านและการส่งเคราะห์หมู่บ้าน การเลี้ยงผีเจ้าบ้าน พิธีส่งเคราะห์ผู้ป่วย หรือผู้หายป่วย การฮ้องขวัญหรือการเรียกขวัญ และความเชื่อในการดำเนินชีวิตและการประกอบสัมมาอาชีพจะปรากฏในการทำนา จับปลา และตีมีด สำหรับโลกทัศน์ที่ได้สะท้อนออกมาจากวรรณกรรมมุขปาฐะนั้นแบ่งเป็นด้านการทำงานและลักษณะของคนที่ไม่ควรคบThis research aimed to study beliefs and worldviews reflected in 16 oral traditions (9 proverbs and 7 beliefs and superstitions) narrated in the Mae Sai community. The data collected from 19 village scholars  who have lived in the Mae Sai community, Phayao.                                                                                                                       The results indicated that the oral traditions mirrored two distinctive beliefs, namely 1) beliefs concerning the giving of moral support and 2) beliefs about everyday life and occupations. The former was found in oral traditions narrated in the village life expectancy extension ceremony, in securing the location of the village or in the feast of the ancestral ghosts or village gods, the passing over of bad luck of a sick village member or someone who has just got over sickness, and the calling of an individual’s spiritual core. The latter was found in the beliefs concerning rice growing, fish catching, and knife making. As for the worldviews reflected through word of mouth literature, these can be divided into 1) beliefs concerning working and 2) people who were not worth associating with.