พิธีไหว้ครู : ดนตรีและคติความเชื่อที่แฝงอยู่ของชาวไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดสุรินทร์
Wai Khru: The Music and Underlying Beliefs of the Khmer-Thai People in Surin
Keywords:
ชาวไทยเชื้อสายเขมร, คติดความเชื่อ, ไหว้ครู, ดนตรีAbstract
พิธีไหว้ครูเป็นพิธีกรรมที่พบได้โดยทั่วไปในพื้นที่แถบสุวรรณภูมิ เป็นพิธีที่มีความสำคัญต่อจิตใจ แฝงไปด้วยสัญลักษณ์และความหมาย บทความนี้ให้ความสนใจในพิธีไหว้ครูดนตรีของชาวไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดสุรินทร์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอตัวแบบทางความคิดที่เชื่อมโยงสู่ภาพรวมของความเชื่อ ขั้นตอนและบทเพลงในพิธีไหว้ครูดนตรีของชาวไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดสุรินทร์ รวมไปถึงการอธิบายความหมายที่แฝงอยู่ในบทเพลง การไหว้ครูดนตรีของชาวไทยเชื้อสายเขมรจึงเป็นการรำลึกถึงพระคุณครูบาอาจารย์และการบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งได้แสดงออกมาในรูปเครื่องบูชา รวมไปถึงความหมายในบทเพลงที่บรรเลง เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงความกตัญญูที่มีความเชื่อมโยงต่อวัฒนธรรมองค์รวมของชาวไทยเชื้อสายเขมร Wai Khru ceremony is a ritual that can normally be found in Suvarnabhumi Area. The ceremony is important to the mind of the people living in the vicinity, for it underlies symbols and meanings. This article was concerned with the Wai Khru ceremony of the Khmer-Thai people in Surin Province, Thailand. The objectives were to manifest a conceptual model that linked to an overview of faith and the steps and music of the ceremony as well as to explain the meaning of the lyrics. The Wai Khru ceremony in Surin was held to commemorate the teachers and to worship the sacred things. The meaning of the song played during the ceremony reflected the Khmer-Thai people’s gratitude which linked to their whole culture.References
กาญจนา แก้วเทพ. (2554). การสื่อสารในพิธีกรรม พิธีกรรมในการสื่อสาร. ใน กาญจนาแก้วเทพ (บรรณาธิการ), สื่อเก่า สื่อใหม่ ใจเชื่อมร้อย (หน้า 8-135). กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
ณภัทร คำแก้ว. (2561, 11 พฤศจิกายน). ปราชญ์ดนตรีพื้นบ้านอีสานใต้. สัมภาษณ์.
ดัด สังข์ขาว. (2559, 9 กันยายน). ปราชญ์ดนตรีพื้นบ้านจังหวัดสุรินทร์. สัมภาษณ์.
ธงชัย สามสี. (2559, 9 กันยายน). ปราชญ์ดนตรีพื้นบ้านจังหวัดสุรินทร์. สัมภาษณ์.
ธนิต อยู่โพธิ์. (2494). พิธีไหว้ครูและตำราครอบโขนละคอน. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
บุษกร บิณฑสันต์ และขำคม พรประสิทธิ์. (2558). มโหรีอีสานใต้. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ปราณี วงษ์เทศ. (2543). สังคมและวัฒนธรรมในอุษาอาคเนย์. กรุงเทพฯ: ศิลปวัฒนธรรม.
เผย ศรีสวาท. (2559, 8 กันยายน). ปราชญ์ดนตรีพื้นบ้านจังหวัดสุรินทร์. สัมภาษณ์.
พัทธนันท์ โอษฐ์เจษฎา. (2557). ทุ่มโมง ไม่สืบสานก็สาบสูญ. วารสารสุรินทร์สโมสร, 7(17), 21-60.
พิชชาณัฐ ตู้จินดา. (2558). ผิดครู และอาถรรพ์ความเชื่อในวัฒนธรรมดนตรีอีสานใต้. วันที่ค้นข้อมูล 8 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://kotavaree.com/?p=487.
พิชิต ชัยเสรี. (2544). เอกสารคำสอนสอนรายวิชา 3503366 พุทธธรรมในดนตรีไทย. กรุงเทพฯ: ศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (อัดสำเนา).
มนตรี ตราโมท. (2527). โสมส่องแสง: ชีวิตดนตรีไทยของมนตรี ตราโมท. กรุงเทพฯ: เรือนแก้วการพิมพ์. ราชบัณฑิตยสถาน. (2554). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. วันที่ ค้นข้อมูล 15 กุมภาพันธ์ 2562, จาก http://www.royin.go.th/dictionary/.
วัศการก แก้วลอย. (2557). มุมมองความเชื่อทางเลขศาสตร์ในเพลงสาธุการ. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง, 10(3), 147-166.
วัศการก แก้วลอย. (2561). คติความเชื่อและสัญลักษณ์ทางดนตรีของชนเผ่าจามในเวียดนาม. วารสารแก่นดนตรีและการแสดง, 1(1), 59-74.
เสฐียรโกเศศ. (2551). ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ศยาม.
อคิน รพีพัฒน์, ม.ร.ว. (2551). วัฒนธรรมคือความหมาย: ทฤษฎีและวิธีการของคลิฟฟอร์ดเกียร์ซ. กรุงเทพฯ: ศูนย์มนุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน).
อัษฎางค์ ชมดี. (2553). แซนโฎนตา: ประเพณีที่แฝงความเชื่อและศรัทธา. ใน อัษฎางค์ ชมดี (บรรณาธิการ), ร้อยเรื่อง เมืองสุรินทร์ (หน้า 139-147). สุรินทร์: สุรินทร์สโมสร.
Wong, D.A. (2001). Sounding the center: history and aesthetics in Thai Buddhist performance. Chicago: The University of Chicago.