รูปแบบและบทบาทความเชื่อในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา: การศึกษาความเป็นพหุวัฒนธรรมในสังคมไทย

Formats and Functions of Belief in the Coronavirus Disease Pandemic: Multicultural Studies in Thai Society

Abstract

ความเชื่อเกี่ยวกับการเจ็บป่วยมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ เดิมเป็นความเชื่อเหนือธรรมชาติ แต่ปัจจุบันการ แพทย์สมัยใหม่อาจยังไม่สามารถบำบัดทุกข์ทางใจ และชี้นำพฤติกรรมของคนในสังคมได้อย่างสมบูรณ์ ความเชื่อต่าง ๆ ที่คนไทยนับถือจึงกลายเป็นทางเลือกหนึ่งในการจัดการกับสถานการณ์โรคระบาด ผู้วิจัยจึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความหลากหลายทางความเชื่อ และวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ของความเชื่อ ตลอดจนปัจจัยทางสังคม จากกรณีศึกษาในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา โดยรวบรวมข้อมูลที่เผยแพร่จากเว็บไซต์ข่าว จำนวน 8 เว็บไซต์ และเว็บไซต์เฟซบุ๊กดอทคอมในระหว่างวันที่ 1 มีนาคม ถึง 15 เมษายน พ.ศ. 2563 ผลการวิจัยพบว่า ความเชื่อที่ปรากฏในสถานการณ์ไวรัสโคโรนาจำแนกตามแหล่งที่มาได้ 8 กลุ่ม คือ ความเชื่อท้องถิ่น ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ศาสนาพุทธ ลัทธิขงจื๊อ ลัทธิเต๋า ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม และความเชื่อแบบผสมผสาน และจำแนกตามรูปแบบของความเชื่อได้ 2 รูปแบบ คือ พิธีกรรม และวัตถุมงคล นอกจากนี้ ความเชื่อในสถานการณ์ไวรัสโคโรนามีบทบาทหน้าที่ 3 ประการ คือ การอธิบายข้อสงสัยเกี่ยวกับโรคที่ชาวบ้านหาคำตอบไม่ได้ การสร้างขวัญกำลังใจ และการควบคุมการแพร่ระบาดของโรค ด้านปัจจัยทางสังคมที่มีผลต่อการนำความเชื่อมาใช้ในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา ได้แก่ ช่องทางการเผยแพร่ความเชื่อ และมิติความรับรู้เรื่องความเชื่อกับความเป็นสังคมพหุวัฒนธรรม  Beliefs about illness have existed in the old days that it has been caused by supernatural powers. Modern medicine is still not able to completely heal mental suffering and guide the behaviour of people in society. Not knowing how to cure patient of this virus; belief becomes an alternative way to ‘deal’ and ‘heal’ with the epidemic situation. In this study, the researcher aimed to study the diversity of beliefs and analyse the role of beliefs as well as the social factors from the case studies of Coronavirus disease pandemic. Data were collected from  8 news websites and Facebook social media website from 1 March to 15 April 2020 The results showed that the beliefs that appeared in Coronavirus pandemic can be classified into eight groups including local belief, Brahmin-Hinduism, Buddhism, Confucianism, Taoism, Christianity, Islam and mixed beliefs. In addition, belief formats can be classified into two forms: rituals and sacred objects. In the function dimension, it was found that the beliefs used in the management of the Coronavirus disease pandemic had three functions; explaining the doubts about the disease that the man could not find the answer, raising encouragement  and, controlling the spread of an epidemic. Social factors affecting the application of belief in the Coronavirus disease pandemic are ways of disseminating beliefs and perceptions about beliefs and being a multicultural society.