วีรกรรมชาวบ้านบางระจัน: ประวัติศาสตร์ วรรณกรรม และอุดมการณ์

Abstract

บทความนี้มุ่งพิจารณาประวัติศาสตร์และวรรณกรรมในฐานะที่เป็นเรื่องเล่า โดยศึกษาวิเคราะห์เรื่องเล่าเกี่ยวกับวีรกรรมชาวบ้านบางระจันดังที่ปรากฏอยู่ในหน้าประวัติศาสตร์ไทยช่วงก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่าครั้งที่สอง และวรรณกรรม บางระจัน ของ “ไม้ เมืองเดิม” แนวคิดเกี่ยวกับศาสตร์แห่งการเล่าเรื่องและแนวคิดเกี่ยวกับอุดมการณ์ที่ใช้ในการศึกษาเรื่องเล่าดังกล่าวทำให้พบความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่แฝงอยู่เบื้องหลังการบันทึกวีรกรรมของชาวบ้านบางระจันเป็นลายลักษณ์อักษรในหนังสือประวัติศาสตร์และวรรณกรรมซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี การศึกษาพบว่ามีปฏิบัติการของอุดมการณ์รักชาติที่มุ่งหลอมรวมความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันของคนในชาติแฝงเร้นอยู่ในเรื่องเล่าอย่างเข้มข้น ทั้งนี้ การนำเรื่องเล่าเกี่ยวกับวีรกรรมของชาวบ้านบางระจันมาเผยแพร่ผ่านสื่อตลอดหลายปีที่ผ่านมาทั้งในหนังสือแบบเรียนประวัติศาสตร์ไทยและสื่อสมัยใหม่ต่างๆนับเป็นการบ่มเพาะ ผลิตซ้ำ และตอกย้ำอุดมการณ์รักชาติให้ยั่งยืนต่อไปในสังคมไทย This article looks at history and literature in the form of narratives by studying and analyzing two pieces of narration; one is about the heroic act of the Bang Rachan people that appears in a Thai historical text right before they lost to Myanmar for the second time, and the other is a famous novel by Mai Muangdoem, Bang Rachan. The Story draws upon the two theoretical concepts, the art of narrative and the ideology. Through the examination of these well-known historical publication and literature about the Bang Rachan people, it becomes clear that the concept of power relations was weaved in the writing. Together with this discovery, the article also identifies the practice of patriotic ideology intensely integrated in the story, aiming to create the unity of the nation. Therefore, in the past several years, these narratives about the bravery of the Bang Rachan people have been publicized in forms of the school textbooks on Thai history and various new media content, such as films, television series, and music. The efforts are intended to help engrain, reproduce  and emphasize the patriotic ideology among the Thai people, and sustain the Thai society.