การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพเชิงนิเวศวิทยาสังคมต่อการควบคุม ภาวะโภชนาการเกินของเจ้าหน้าที่ศูนย์อนามัยที่ 11 นครศรีธรรมราช

The Model Development of Social Ecology of Health Promotion to Control Overnutrition of Personnel in Regional Health Promotion Center 11 Nakhon Si Thammarat

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะโภชนาการเกิน พัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพเชิงนิเวศวิทยาสังคมต่อการควบคุมภาวโภชนาการเกิน และประเมินผลรูปแบบการส่งเสริมสุขภาพเชิงนิเวศวิทยาสังคมต่อการควบคุมภาวะโภชนาการเกินของเจ้าหน้าที่ศูนย์อนามัยที่ 11 นครศรีธรรมราช เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย 1) การวิจัยเชิงสำรวจ โดยใช้แบบสอบถาม มีเจ้าหน้าที่ที่มีภาวะโภชนาการเกิน จำนวน 61 คน และ 2) การวิจัยและพัฒนา โดยพัฒนาโปรแกรมทดลอง มีผู้เข้าร่วมโปรแกรมทดลอง จำนวน 20 คน โดยใช้สถิติ สถิติพรรณนา paired sample t-test และสถิติหาค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ด้วยวิธีสเปียร์แมน ผลการวิจัย พบว่า ปัจจัยด้านเพศ การนับถือศาสนา ระดับความตระหนัก และระดับพฤติกรรมวิถีการดำรงชีวิตมีความสัมพันธ์กับภาวะโภชนาการเกินอย่างมีนัยทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลการพัฒนาโปรแกรมทดลอง แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ประกอบด้วย ระยะที่ 1 พัฒนารูปแบบโปรแกรม รวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล รูปแบบกิจกรรม วางแผนกิจกรรม สมุดบันทึกสุขภาพและองค์ความรู้ ระยะที่ 2 นำรูปแบบที่ได้ไปใช้ในการทดลอง เตรียมการทดลอง ดำเนินการ และติดตามผล และระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบ มีผลการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยดัชนีมวลกายหลังการทดลอง (ค่าเฉลี่ย =25.82, SD =3.59) มีผลลัพธ์ที่ดีกว่าก่อนการทดลอง (ค่าเฉลี่ย =26.32, SD =3.46) และผู้เข้าร่วมโปรแกรมทดลองมีภาวะโภชนาการที่ดีขึ้น ร้อยละ 50.0 ผลทดสอบหลังการใช้โปรแกรมทดลองมีค่าเฉลี่ยดัชนีมวลกายดีกว่าก่อนใช้โปรแกรมทดลอง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05 และผลการประเมินประสิทธิผลรูปแบบอยู่ในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย =4.36, SD=0.14) ข้อเสนอแนะการวิจัย ควรมีการกำหนดนโยบาย เป้าหมาย จัดทำแผนงาน ติดตามประเมินผล ส่งเสริมและสนับสนุนกิจกรรม เสริมสร้างพลังใจและกระตุ้นให้เกิดผลการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ การสื่อสารและเทคโนโลยี รวมทั้งนำโปรแกรมไปใช้ในองค์กรชุมชนหรือคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCD) เป็นต้น ให้เกิดประสิทธิภาพต่อไป  This research aimed to investigate factors associated with overnutrition, formulate a social ecology health promotion model for overnutrition control, and assess the model’s effectiveness among personnel at Regional Health Promotion Center 11, Nakhon Si Thammarat. This mixed-method study comprised a survey involving 61 participants with overnutrition, and a research and development phase that included a program with 20 participants. The analysis encompassed descriptive statistics, paired sample t-tests, and Spearman’s correlation coefficient. The findings indicated that gender, religion, awareness levels, and lifestyle behaviors were significantly correlated with overnutrition (p < 0.05). The development of the experimental program unfolded in three phases: Phase 1 involved model development, data collection, analysis, activity planning, and the creation of health materials and knowledge resources. Phase 2 involved the application of the model within the experimental program, with regular program monitoring. Phase 3 encompassed model evaluation. Post-program results revealed a mean body mass index improvement (average = 25.82, SD = 3.59) compared to pre-program values (average = 26.32, SD = 3.46). Notably, 50.0% of participants showed enhanced nutritional status. The post-test outcomes were significantly better than the pre-test results (p<0.05), with model effectiveness evaluation scoring at a high level (average = 4.36, SD = 0.14). Recommendations emerging from this research advocate for policy formulation, goal-setting, planning, monitoring, and evaluation of health promotion initiatives. Additionally, there is a need for supporting suitable activities, empowering individuals, fostering motivation for health behavior change, utilizing communication and technology, and implementing the program in organizations, communities, or non-communicable disease (NCD) clinics.