การคัดเลือกพันธ์ุไม้พื้นเมืองเพื่อการฟื้นฟูระบบนิเวศป่าริมน้ำจังหวัดตาก
Selecting Native Tree Species for Restoring Riparian Ecosystem, Tak Province
Keywords:
ป่าริมน้ำ , ความหลากชนิด , การฟื้นฟูป่า , การตั้งตัวของต้นกล้า, riparian forest , species diversity , forest restoration , seedling establishmentAbstract
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อคัดเลือกพันธุ์ไม้ที่เหมาะสมสำหรับใช้ปลูกในการฟื้นฟูป่าริมน้ำ ด้วยการทดลองปลูก กล้าพันธุ์ไม้พื้นเมือง จำนวน 10 ชนิด ในแปลงทดลองริมน้ำที่มีสภาพเสื่อมโทรมจำนวน 4 แปลง ขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 30 เมตร ปลูกกล้าไม้ชนิดละ 20 ต้น ติดตามการเติบโตในช่วงเริ่มต้น (สิงหาคม 2562) หลังฤดูฝนปีที่ 1 (ธันวาคม 2562) ต้นฤดูฝน (พฤษภาคม 2563) กลางฤดูฝน (สิงหาคม 2563) และหลังฤดูฝนปีที่ 2 (มกราคม 2564) วัดการเจริญเติบโตของต้นกล้า จากความสูง ความกว้างทรงพุ่ม เส้นผ่านศูนย์กลางคอราก และการประเมินสุขภาพ ผลการวิจัยพบว่ากล้วยไม้ลูกใหญ่ (Alphonsea ventricosa) รอดชีวิตหลังจากผ่านฤดูฝนปีที่ 2 มากที่สุดถึงร้อยละ 75.1 ± 9.1 รองลงมาเป็น มะหาด (Artocarpus lacucha) และขนุนป่า (Ar. chama) มีร้อยละการรอดชีวิตเท่ากับ 61.3 ±3.1 และ 52.1± 9.3 ตามลำดับ ส่วนดีหมี (Cleidion javanicum) และมะดะหลวง (Garcinia xanthochymus) ไม่สามารถรอดชีวิตได้มะฝ่อ (Mallotus nudiflorus) มีอัตราการ เติบโตสัมพัทธ์ ทั้งด้านเส้นผ่านศูนย์กลางคอราก ความสูง และความกว้างทรงพุ่มสูงที่สุด เท่ากับร้อยละ 75.7±7.0, 68.2 ±8.5 และ 73.5±14.6 ต่อปี รองลงมาเป็นมะแฟน (Protium serratum) มีอัตราการเติบโต เท่ากับร้อยละ 54.4±3.1, 48.4±7.2และ 55.0±7.1 ต่อปี ตามลำดับ จากผลการวิจัยสามารถใช้กล้วยไม้ลูกใหญ่ มะหาด ขนุนป่า มะฝ่อ และมะแฟนเป็นไม้ที่นำมาใช้ในการฟื้นฟูพื้นที่ป่าริมน้ำได้ This research investigated the selection of native forest tree species for restoring riparian forest in Tak Province. Ten native tree species were planted in degraded riparian forest in 4 replicated plots (10 m width and 30 m length) with 20 plants per species per plot. Survival and growth of all planted tree were monitored by measuring height, crown width and root collar diameter (RCD) and evaluated health score at initial stage (August 2019), end of the first rainy season (December 2019), beginning (May 2020), middle (August 2020) and end of the second rainy season (January 2021). Alphonsea ventricosa exhibited the highest per cent survival after second rainy season, (75.1 ± 9.1 %) followed by Artocarpus lacucha and Ar. chama (61.3 ±3.1 and 52.1± 9.3, respectively). No sapling of Cleidion javanicum and Garcinia xanthochymus survived. Mallotus nudiflorus achieved the highest relative growth rate of root collar diameter, height and crown width (75.7 ± 7.0, 68.2 ± 8.5 and 73.5 ± 14.6 %/year), followed by Protium serratum (54.4 ± 3.1, 48.4 ±7.2 and 55.0±7.1 %/year, respectively). Recommended species for initiating restoration of riparian forest therefore Alphonsea ventricosa, Artocarpus lacucha, Ar. chama, Mallotus nudiflorus and Protium serratum.References
Broadmeadow, S., & Nisbet, T. R. (2004). The effects of riparian forest management on the freshwater environment: a literature review of best management practice. Hydrology and Earth System Sciences, 8, 286–305.
Bunyavejchewin, S., Y. Chamlongrach, R. Buasalee & P. Rayangkul. (2016). Trees & Forest of Huai Kha Khaeng Wildlife Sanctuary. The Rabbit in the Moon Foundation, Thailand. (in Thai)
Cole, L. J., Stockan, J., & Helliwell, R. (2020). Managing riparian buffer strips to optimise ecosystem services: a review, Agriculture, Ecosystems and Environment, 296, 106891. https://doi.org/10.1016/j.agee.2020.106891.
Ellen, H., & Markells, S. (2005). Riparian Buffer Zones: Functions and Recommended Widths. Yale School of Forestry and Environment Studies.
Elliott, S., Navakitbumrung, P., Kuarak, C., Zangkum, S., Anusarnsunthorn, V., & Blakesley, D. (2003). Selecting framework tree species for restoring seasonally dry tropical forests in northern Thailand based on field performance. Forest Ecology and Management, 184,177-191.
Elliott, S. D., Blakesley, D., & Hardwick, K. (2013). Restoring tropical forests: A practical guide. Richmond, Surrey, UK: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, Kew.
FORRU, Forest Restoration Research Unit. (2005). How to Plant a Forest: The Principles and Practice of Restoring Tropical Forests. Biology Department, Science Faculty, Chiang Mai University, Thailand.
Gardner, S., Sidisunthorn, P., & Chayamarit, K. (2015). Forest Trees of Southern Thailand, Volumes 1. Bangkok: Chulalongkorn University Book Center.
Gardner, S., Sidisunthorn, P., & Anusarnsunthorn, V. (2000). A field guide to forest trees of northern Thailand. Bangkok: Kobfai Publishing Project.
González, E., Sher, A. A., Tabacchi, E., Masip, A., & Poulin, M. (2015) Restoration of riparian vegetation: A global review of implementation and evaluation approaches in the international, peer-reviewed literature. Journal of Environmental Management, 158,85–94.
Hammer, Ø., Harper, D. A. T., & Ryan, P. D. (2001). PAST: paleontological statistics software package for education and data analysis. Palaeontol Electron 4,4–9.
Miyawaki, A. (1993). Restoration of native forests from Japan to Malaysia. In Leith, H. & Lohman, M. (eds). Restoration of tropical forest ecosystems. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands. pp 5-24.
Office of the Forest Herbarium. (2013). Handbook of plant species selection used in forest restoration for preventing flooding in Northeast, Thailand. Department of National Park, Wildlife and Plant Conservation, Ministry of Natural Resources and Environment. Bangkok. p152.
Royal Forest Department. (2019). Forest statistic. Retrieved April 1, 2021, from http://forestinfo.forest.go.th/Content.aspx?id=10384
Thai Meteorological Department. (2019). Mae Sot Meteorological data.
UN Climate summit. (2014). The New York declaration on forest action statements and action plans. Retrieved from http://www.un.org/climatechange/summit/wp
Waiboonya, P., Larpkern, P., Moungsrimuangdee, B., Yodsa-nga, P., & Thamkasathekorn, V. (2018). Testing direct seeding method of native tree species for restoring a disturbed mixed deciduous forest. Burapha Science Journal, 23(1),448-458. (in Thai)
Waiboonya, P., Larpkern, P., Moungsrimuangdee, B., & Yodsa-nga, P. (2019). Plant species composition and diversity in Ban Huai Hin Fon Community Forest, Tak province. Thai Journal of Forestry, 38(2), 27-40. (in Thai)
