ความชุกของพยาธิใบไม้ระยะเซอร์คาเรียในหอยไซ (Bithynia siamensis goniomphalos) ในบริเวณพื้นที่รองรับน้ำเขื่อนน้ำอูน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร
Prevalence of Cercarial Trematode in Bithynid Snail (Bithynia siamensis goniomphalos) in Catchment Areas of Nam Oun Dam, Phang Khon District, Sakon Nakhon Province
Keywords:
ความชุก , พยาธิใบไม้, หอยไซ , โรคพยาธิใบไม้ตับ, prevalence, cercaria trematode , bithynid snail , OpisthorchiasisAbstract
ระยะตัวอ่อนเซอร์คาเรียของพยาธิใบไม้ก่อโรคพยาธิใบไม้ตับในมนุษย์ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกของพยาธิใบไม้ระยะเซอร์คาเรียในหอยไซ (Bithynia siamensis goniomphalos) ในบริเวณพื้นที่รองรับน้ำเขื่อนน้ำอูน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร โดยทำการเก็บตัวอย่างหอยไซในพื้นที่ 5 ตำบล (พังโคน แร่ ไฮหย่อง ม่วงไข่ และต้นผึ้ง) จากทั้งหมด 25 จุดเก็บตัวอย่างระหว่างเดือนกันยายน 2563-ตุลาคม 2564 การเก็บตัวอย่าง โดยใช้มือและตะแกรงร่อน และตรวจหาพยาธิใบไม้ระยะเซอร์คาเรียด้วยวิธี Cercarial Shedding จากการจำแนกหอยไซ ทั้งหมด 12,500 ตัว พบว่ามีหอยไซที่ติดเชื้อ เซอร์คาเรีย จำนวน 175 ตัว และจำแนกชนิดเซอร์คาเรียได้ 7 กลุ่ม ได้แก่ 1) Armatae cercaria 2) Furcocercous cercariae 3) Gymnocephalous cercaria 4) Pleurolophocercous cercaria 5) Xiphidiocercariae type virgulate 1 6) Xiphidiocercariae type virgulate 2 และ 7) Xiphidiocercariae type virgulate 3 ซึ่งพบว่าตำบลแร่มีการติดเชื้อพยาธิใบไม้สูงสุดเท่ากับ 3.08% บริเวณพื้นที่รองรับน้ำเขื่อนน้ำอูนของอำเภอพังโคน มีเชื้อตัวอ่อนเซอร์คาเรียในกลุ่ม Xiphidiocercariae type virgulate 3 สูงที่สุด (0.38%) ค่าความชุกระหว่างเดือนมีนาคม - กรกฎาคม พ.ศ. 2564 สูงที่สุดและค่าความชุกรวมของหอยไซที่ติดเชื้อพยาธิใบไม้เท่ากับ 3.08% และ 1.40% ตามลำดับ ค่าความชุกของเชื้อพยาธิใบไม้ระยะเซอร์คาเรียกลุ่ม Xiphidiocercariae type virgulate 3 สูงที่สุดเท่ากับ 0.38% และค่าความชุกรวมของเชื้อพยาธิใบไม้ทั้งหมดเท่ากับ 1.39% ผลการตรวจความเป็นเชื้อพยาธิใบไม้ตับพบว่าเซอร์คาเรียที่พบในพื้นที่ รองรับน้ำเขื่อนน้ำอูนทั้ง 7 กลุ่ม ไม่ใช่พยาธิใบไม้ตับที่เป็นพยาธิใบไม้ที่สำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เป็นสาเหตุของการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ The objective of this study was to study the prevalence of cercarial trematode in bithynid snail (Bithynia siamensis goniomphalos) in catchment areas of Nam Oun Dam, Phang Khon District, Sakon Nakhon Province. Bithynid snail samples were collected in 5 Subdistricts (Phang Khon, Rae, Hai Yong, Muang Khai and Ton Phueng) from 25 sampling sites during September 2020 to October 2021. Hands and sieves were used for sampling and Cercarial Shedding Method was used for investigating of cercarial trematode. A total of 175 of 12,500 bithynid snails were infected with cercarial trematodes, and the cercarial trematodes were classified into 7 groups such as 1) Armatae cercaria, 2) Furcocercouscercariae, 3) Gymnocephalous cercaria, 4) Pleurolophocercous cercaria, 5) Xiphidiocercariae type virgulate 1, 6) Xiphidiocercariae type virgulate 2 and 7) Xiphidiocercariae type virgulate 3. The highest infection was found in Rae Subdistict, 3.08%. Xiphidiocercariae type virgulate 3 was the most common group in catchment areas of Nam Oun Dam of Phang Khon District. The highest prevalence and the total prevalence of infection of bithynid snail during March to July 2021 were 3.08% and 1.40%, respectively. The highest prevalence of infection of Xiphidiocercariae virgulate 3 was0.38% and the total prevalence of cercarial trematode infection was 1.39%. Liver fluketest results found that all 7 groups of cercarial trematode from catchment areas of Nam Oun Dam were not the major Northeastern liver flukes that caused the liver fluke disease and cholangiocarcinoma.References
Aunpromma, S., Tangkawattana, P., Papirom, P., Kanjampa, P., & Tangkawattana, S. (2012). High prevalence of Opisthorchis viverrine infection in reservoir hosts in four districts of Khon Kaen Provine, an pisthorchiasis endemic area of Thailand. Parasitology international, 61(1), 60-64.
Brandt, R. A. M. (1974). The non-marine aquatic mollusca of Thailand. Archiv für Molluskenkunde.
Brockelman, W.Y., Upatham, E.S., Viyanant, V., Ardsungnoen, S., & Chantanawat, R. (1986). Field studies on the transmission of the human liver fluke, Opisthorchis viverrini, in northeast Thailand: population changes of the snail intermediate host. International Journal for Parasitology, 16, 545-552.
Chai, J.Y., Murrell, K.D., Lymbery, A.J. (2005). Fish-borne parasitic zoonoses: status and issues. International journal for parasitology, 35, 1233-1254.
Chaiyasaeng, M., Sereewong, C., Chaiyos, C., Senasri, N., & Tesana, S. (2020). Seasonal fluctuation of cercarial trematode infections in freshwater snails of Bithynia siamensis goniomphalos from in-and out-season rice paddy fields, khon kaen province, Thailand. Srinagarind Medical Journal, 35(4), 451-462. (in Thai)
Dunghungzin, C., & Chontananarth, T. (2018). Prevalence of cercarial infection in freshwater snails from agricultural area of Saraburi province, Thailand. Khon Kaen Agriculture Journal, 46(1), 974-979. (in Thai)
Intasri, C., & Chontananarth, T. (2019). Prevalence of larval stage of trematode infection in freshwater snails in agricultural areas in Chachoengsao province. Khon Kaen Agriculture Journal, 47(1), 283-288. (in Thai)
Jongsuksuntigul, P., Imsomboon, T. (2003). Opisthorchiasis control in Thailand. Acta Tropica, 88, 229–232.
Kaewkes, S. (2003). Taxonomy and biologyof liver flukes. Acta Tropica, 88, 177-186.
Krailas, D., Namchote, S., Koonchornboon, T., Dechruksa, W., & Boonmekarm, D. (2014) Trematodes obtained from the thiarid freshwater snail Melanoides tuberculata (Müller, 1774) as vector of human infections in Thailand. Zoosystematics and Evolution, 90, 57–86.
Krull, W. H. (1933). Studies on the life-history of a frog lung fluke Haematoloechus complexus (Seely, 1906) Krull, N. Comb. Parasitology Research, 6, 192-206
Kulsantiwong, J., Prasopdee, S., Piratae, S., Khampoosa, P., & Tesana, S. (2015). Trematode infection in snails of the family Bithyniidae, The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 46(3), 396-405.
Niaz, S., Akhtar, T., Hasanat, A., Qureshi, A.W. (2013). Prevalence of snails and Schistosome cercariae and correlation with meteorological factors in Punjab Pakistan, Iranian Journal of Veterinary Research, 14(2), 161-164.
Nithikathkul, C., & Wongsawad, C. (2008). The occurrence of heterophyid metacercariae in freshwater fish from reservoirs. Asian Biomedicine, 2(3), 229-232.
Nithiuthai, S., Wiwanitkit, V., Suwansaksri, J., Chaengphukeaw, P. (2002). A survey of trematode cercariae in Bithynia goniomphalos in northeast Thailand. The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 33, 106-9.
Pace, G.L. (1973). The freshwater snails of Taiwan (Formosa). Folia Malacologica.
Panchan, R., & Pankaew, J. (2010). Fish Species Composition by Using Gillnets in Num Oun Reservoir, Sakon Nakhon Province. Proceedings of Kasetsart University Annual Conference 2010, Thailand, pp.377-386. (in Thai)
Parkin, D.M. (2006). The global health burden of infection-associated cancers in the year 2002. International Journal of Cancer, 118, 3030–3044.
Parkin, D.M., Ohshima, H., Srivatanakul, P., Vatanasapt, V. (1993). Cholangiocarcinoma: epidemiology, mechanisms of carcinogenesis and prevention. Cancer Epidemiology Biomarkers Prevention, 2, 537–544.
Petney, T., Sithithaworn, P., Andrews, R., Kiatsopit, N., Smarn Tesana, S., & Ziegler, A. (2012). The ecology of the Bithynia first intermediate hosts of Opisthorchis viverrine. Parasitology International, 61, 38-45.
Pinlaor, S., Onsurathum, S., Boonmars, T., Pinlaor, P., & Sithithaworn P. (2013). Distribution and Abundance of Opisthorchis viverrini Metacercariae in Cyprinid Fish in Northeastern Thailand. Korean Journal of Parasitology, 51(6), 703-710.
Preuksaraj, S. (1984). Public health aspects of opisthorchiasis in Thailaid. Arzneimittelforschung, 34(9B), 1119-1120.
Purivirojkul, W. (2011). A survey of fish species infected with trematode metacercariae from some areas in northeast Thailand. Journal of Fisheries Technology Research, 2, 75-85. (in Thai)
Rungsiwiwat, A., Rayan, S., Chartchumni, B. (2018). Abundance of freshwater gastropods and correlation with water quality in Nam Oun Reservoir, Sakon Nakhon Province. Journal of Science and Technology Ubon Ratchathani University, 21, 21-26. (in Thai)
Schell, S.C. (1970). How to know the trematode. Iowa: WMC Brown.
Shin, H.R., Oh, J.K., Masuyer, E., Curado, M.P., & Hong, S.T. (2010). Epidemiology of cholangiocarcinoma: anupdate focusing on risk factors. Cancer Science, 101, 579–585.
Sri-aroon, P., Butraporn, P., Limsomboon. J., Kerdpuech. Y., & Kiatsiri, S. (2005). Freshwater mollusks of medical importance in Kalasin Province, Northeast Thailand. The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 36, 653-7.
Sriamporn, S., Pisani, P., Pipitgool, V., Suwanrungruang, K., & Parkin, D.M. (2004). Prevalence of Opisthorchis viverrine infection and incidence of cholangiocarcinoma in Khon Kaea, Northeast Thailand. Tropical medicine & international health, 9(5), 588-594.
Srivatanakul, P., Ohshima, H., Khlat, M., Parkin, M., & Bartsch, H. (1991) Opisthorchis viverrine infestation and endogenous nitrosamines as risk factors for cholangiocarcinoma in Thailand. International journal of cancer Journal international du cancer, 48(6), 821-825.
Tesana, S. (2002). Diversity of mollusks in the Lam Ta Khong reservoir, Nakhon Ratchasima, Thailand. The Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health, 33,733-738.
Tesana, S., Thabsripair, P., Suwannatrai, A., Haruay, S., & Jones, M.K. (2014). Parasite surveys and environmental management for prevention of parasitic infection in cultivated Barbonymus gonionotus (Cyprinidae) in fishponds, in an opisthorchiasis endemic area of northeast Thailand. Aquaculture, 428-429, 54-60.
Thaewnongiew K, Singthong S, Kutchamart S, Tangsawad S, & Wongba, N. (2014). Prevalence and risk factors for Opisthorchis viverrini infections in upper Northeast Thailand. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15, 6609-6612.
Thamavit, W., Bhamarapravati, N., Sahaphong, S., Vajrasthira, S., & Angsubhakorn, S. (1978). Effect of dimethylnitrosamine on induction of cholangiocarcinoma in Opisthorchis viverrine-infected Syrin golden hamsters. Cancer Research, 38(12), 4634-4639.
Tonthong, S., Srichairat, N., Rachprakhon, T., Purivirojkul, W. (2017). Diversity of Trematode Cercarial Stage in Freshwater Bithynid and Thiarid Snails from Kasetsart University, Bang Khen Campus, Bangkok. Khon Kaen Agriculture Journal, 45(1), 152-156. (in Thai)
Yamaguti, S. (1975). A synoptical review of life histories of digenetic Trematode of Vertebrates. Tokyo: Keigaku publishing.
Veeravechsukij, N., Namchote, S., Neiber, M. T., Glaubrecht, M., & Krailas, D. (2018). Exploring the evolutionary potential of parasites: Larval stages of pathogen digenic trematodes in their thiarid snail host Tarebia granifera in Thailand. Zoosystematics and Evolution, 94, 425-460.
Wongratanacheewin, S., Pumidonming, W., Sermswan, R.W., Maleewong, W. (2001) Development of a PCRbased method for the detection of Opisthorchis viverrini in experimentally infected hamsters. Parasitology, 122, 175–180.
Wykoff, D.E., Harinasuta, C., Juttijudata, P., Winn, M.M. (1965). Opisthorchis viverrini in Thailand- the life cycle and comparison with O. felineus. The Journal of Parasitology, 51, 207-14.
